Categories
ကရင်လူမျိုး နိုင်ငံရေး အမျိုးသားရေး

ကရင်ပြည်နယ် အလံ၊ တံဆိပ်၊ ဆောင်ပုဒ်

ပြည်နယ်အလံ

ပြည်နယ်တံဆိပ်

ပြည်နယ်ဆောင်ပုဒ်

“ ဆ်ုတဝ်ဆ်ုလံင်ယ်ုအဲလ်ှ”

“ ဖြောင့်မတ်ခြင်းကိုငါတို့ချစ်မြတ်နိုးသည်။”

“ The Rectitude We Love”

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး ရုပ်သံ

သ္တါ်လင်သာနာန်မူးဖၠုံ 

ဆူ့ကေဝ် – ခီႋသင့်
ယိုင် – စဝ်သိင်းဖဝ့်
ထၟူ့ – ဆင်ဖဝ့်ခၠိင်း

ပ်ုဖၠုံဆိုဒ်မူးၰီ့လာဟှေဝ်ဍောဟ်မာ
လင်အဲဍောဟ်ဏါင်း
လ်ုဆိုဒ်အ်ုၯူ့ဟှာ

ၜေ့သိုဝ် ဖဝ့်ၰီ့လာ
အေထေါဟ်ၰံင် ဆိုဒ်အးကၠာ
အ်ုၯေဝ်ထုက်လဝ့် မွာဲဏ်ု

ဆာမွာဲ ဆိုဒ်ဆးလုက်ကၠေဝ်သီးလ်ုဖး
အင်းအုဂ်ၜးဝေ့
ဏ်ုသာဆိင့်ဖါန်အွာ

ပ်ုဖၠုံမူးၰီ့လာ ဖံင်းခိုင့်ဆိုဒ်ဆ်ုၰီ့လာ
ၜးမွာဲဏ်ုဆ်ုဏေဝ်ႋသာ

ယုဂ်ယါန်းဏ်ု ထီ့ခါန်ႋလင်ဍာ
ဏ်ုၜးအဲ ဏ်ုဆိုဒ်ဏ်ုဆး
ဏ်ုထူႋရူ့ ဏ်ုမုင်ႋၜျာ ဏ်ုပ်ုၯုံႋလာ
ဏ်ုဆိုဒ်လ်ုဏ်ုအ်ုကျံင် အ်ုမိင်လ်ုၜးလင်ယွာ

ဏ်ုမွာဲဖၠုံလ်ု အဲဆ်ုတဝ်လ်ုၯာ
သ္တါ်ဏ်ုသာ လ်ုဆိုဒ်အးကၠာ
ဍေဆ်ုခၠါင်မုက်လာ အင်းလဝ့်မ်ုအင်းယူဏ်ု
မ်ုဖှ်ေလင့်သ္တါ်ဏ်ု

ယုဂ်ယါန်းဏ်ု ထီ့ခါန်ႋလင်ဍာ
ဏ်ုၜးအဲ ဏ်ုဆိုဒ်ဏ်ုဆး
ဏ်ုထူႋရူ့ ဏ်ုမုင်ႋၜျာ ဏ်ုပ်ုၯုံႋလာ
ဏ်ုဆိုဒ်လ်ုဏ်ုအ်ုကျံင် အ်ုမိင်လ်ုၜးလင်ယွာ

ယုဂ်ယါန်းဏ်ု ထီ့ခါန်ႋလင်ဍာ
ဏ်ုၜးအဲ ဏ်ုဆိုဒ်ဏ်ုဆး
ဏ်ုထူႋရူ့ ဏ်ုမုင်ႋၜျာ ဏ်ုပ်ုၯုံႋလာ
ဏ်ုဆိုဒ်လ်ုဏ်ုအ်ုကျံင် အ်ုမိင်လ်ုၜးလင်ယွာ

အ်ုမိင်လ်ုၜးလင်ယွာ
အ်ုမိင်လ်ုၜးလင်ယွာ
အ်ုမိင်လ်ုၜးလင်ယွာ …

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး တောင်ကလေးဆရာတော် (တောမှီရဟန်း) ရေးသားသော စာအုပ်များ ဘာသာဗေဒ ဝါစဿရဗေဒ (စကားသံလေ့လာမှုပညာရပ်)

အရှေ့ပိုးကရင်ဘာသာစကား၏ စကားသံဖွဲ့ပုံ

အရှင်ပညာသာမိ၏ “မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ ယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးစံနှင့် စာပေ၊ စာမျက်နှာ ၉၈-၁၀၀၊ အခန်း (၄) အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ စာပေအက္ခရာများ၊ ၄(က)။ ပိုးကရင်စာပေသမိုင်း” မှပြန်လည်ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။

ကရင်ဘာသာစကား၌ အသံအနိမ့်၊ အလတ်၊ အမြင့်ဟူ၍ ရှိသည်။ စာရေးရာ၌ အသံအလေးညွှန်းရန် ပျူ၊ မြန်မာ၊ မွန်များကဲ့သို့ပင် အစက်ဗိန္ဒုလုံးကလေးများကို အသုံးပြုကြသည်။

ရှိုပိုးကရင်တို့၏ စကားတွင် အသံအနိမ့်အမြင့်ကိုလိုက်၍ စကားလုံး အဓိပ္ပာယ် ပြောင်းလဲသွားတတ်သည်။ ပုံစံအားဖြင့် ‘အ’ သရ၏ အုပ်စုကို ပြောင်းလဲတတ်သော အသံအနိမ့်အမြင့်ကို စိစစ်လျှင် အာ၊ အာ့၊ အာႋ၊ အး ဟူ၍ အသံပြောင်းလေးမျိုးကို တွေ့နိုင်သည်။ အာမှာ မြန်မာအသံထွက် အာနှင့်တူသည်။ အာ့မှာ မြန်မာအသံထွက် အာ့နှင့် တူသည်။ အာႋမှာ ထူးခြားသည်။ ယင်းအသံထွက်မှာ မြန်မာအသံထွက် အာနှင့် အား ဟူသော အသံတို့ ကြားတွင်ရှိသော အသံတစ်သံ ဖြစ်သည်။ ယင်းအသံမှာ မြန်မာတွင် မရှိပေ။ အး မှာ မြန်မာအသံထွက် အားနှင့် တူသည်။

အသံအလေးအပေါ့ပြောင်းသဖြင့် ဖော်ပြပါအတိုင်း စကားလုံး အဓိပ္ပာယ်ပြောင်းလဲသွားသည် –

ပိုးကရင်အသံထွက်သံမြန်မာအသံထွက်
ဏာ (အာသရ)ငှက်ကြီးတောင်ဓား၊ သန်လျက်ဓားရှည်
ဏာ့ (အာ့သရ) နှာခေါင်း
ဏာႋ (အာႋသရ) နားရွက်
ဏး (အားသရ) ရေတွက်သည်
ဆာ (အာသရ) ပိုက်ကွန်
ဆာ့ (အာ့သရ) နာသည်
ဆာႋ (အာႋသရ)ပြောသည်
ဆး (အားသရ) အစားအစာ

ဤသို့ ဖော်ပြချက်မှာ အာသရ၏ ပြောင်းလဲချက်အချို့ပင် ဖြစ်သည်။ ‘အူ’ သရအသံ အုပ်စုပြောင်းလဲချက်များလည်း ရှိသည်။ ယင်း အူသရအသံ အုပ်စုမှာလည်း အစက်-ဗိန္ဒုလုံးများကို သုံးခြင်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အသံအနိမ့်အမြင့်အရ အဓိပ္ပာယ် ပြောင်းလဲသွားသည်ကို တွေ့မြင်ရသည်။

အူ-အူ့-အူႋ-အူး ဟူသော အူးသရ အုပ်စုတွင် အူမှာ မြန်မာအသံထွက် အူနှင့် ဆင်တူသည်။

အူ မှာမြန်မာအသံထွက် အူနှင့် ဆင်သည်။

အူ့ မှာ မြန်မာအသံထွက် အူ့နှင့် ဆင်သည်။

အူႋ မှာ မြန်မာအသံထွက် ‘အူ’ နှင့် ‘အူး’ တို့၏အကြားတွင်ဖြစ်သော ကြားသံဖြစ်သည်။

အူး မှာ မြန်မာအသံထွက် အူးနှင့် ဆင်သည်။

ဤ အူ သရအုပ်စုတွင် အစက် ဗိန္ဒုကို သုံးသဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော အသံ အနိမ့်၊ အမြင့်၊ အလေး၊ အပေါ့ကြောင့် စကားလုံးတစ်လုံး၏ အဓိပ္ပာယ်မှာ ဖော်ပြပါအတိုင်း ပြောင်းလဲသွားသည် –

ပိုးကရင်အသံထွက်မြန်မာအဓိပ္ပာယ်
ဆူ (အူသရ)ဆိုင်ဆူခေါ်သော ဒိုင်းအကတစ်မျိုး
ဆူ့ (အူ့သရ) ရေလောင်းသည်။ စာရေးသည်။
ဆူႋ (အူႋသရ) ရေတိမ်သည်။
ဆူး (အူးသရ)ဆူးပင်မှ ဆူးများ

အလားတူပင် အခြားသရအုပ်စုများသည်လည်း အသံ အလေး အပေါ့ကိုလိုက်၍ အဓိပ္ပာယ်ပြောင်းလဲချက်ရှိသည်။

ရှင်းလင်းချက်

၁။ ဆး ကို အဆး ဟူ၍လည်း ခေါ်သည်။

အရှေ့ပိုးကရင်ဘာသာစကားနှင့် ပတ်သက်သည့်ဆောင်းပါးများ

အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုး သုံးစွဲပြောဆိုသော ဘာသာစကား၏ ဝါကျတည်ဆောက်ဖွဲ့စည်းပုံ – မဟာပညာ (mahar.asia)

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး စာအုပ်ကောက်နုတ်ချက်များ တောင်ကလေးဆရာတော် (တောမှီရဟန်း) ရေးသားသော စာအုပ်များ ဘာသာဗေဒ

အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုး သုံးစွဲပြောဆိုသော ဘာသာစကား၏ ဝါကျတည်ဆောက်ဖွဲ့စည်းပုံ

အရှင်ပညာသာမိ၏ “ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ ယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးစံနှင့် စာပေ၊ စာမျက်နှာ ၉၇-၉၈၊ အခန်း (၄) အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ စာပေအက္ခရာများ၊ ၄(က)။ ပိုးကရင်စာပေသမိုင်း” မှပြန်လည်ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။

ကရင်လူမျိုးအတွင်း၌ မျိုးနွယ်စုများ များစွာရှိသည်။ ကရင်မျိုးနွယ်စုများနှင့် ပတ်သက်၍ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အမျိုးမျိုးခွဲခြားဖော်ပြမှုများ ရှိကြသည်။ သို့သော် ၁၉၆၅ ခုနှစ်၊ (၁၈) ကြိမ်မြောက် ပြည်ထောင်စုနေ့တွင် လမ်းစဥ်ပါတီ တိုင်းကြီးကြပ်ရေးကော်မတီ တိုင်းခွဲ (၁၀) ကော်သူးလေနယ်မှ တင်ပြသော “ တိုင်းရင်းသား ကရင်လူမျိုးများအကြောင်း” စာတမ်းတွင် ကရင်မျိုးနွယ်စုများကို (၁၁) မျိုး ခွဲခြားဖော်ပြသည်။ ၎င်းတို့မှာ စကောကရင်၊ ပိုးကရင်၊ ပကူးကရင်၊ ဘွဲကရင်၊ မော်နေပွာ ခေါ်သော ပကူးကရင်အနွယ်ဝင်၊ သလယ်ပွာဟုခေါ်သော ပကူးအနွယ်ဝင်၊ ကယ်ခိုဟုခေါ်သော ပကူးအနွယ်၊ ကယ်ဘားဟုခေါ်သော ဘွဲကရင်အနွယ်ဝင်၊ ပလေချီးဟုခေါ်သော ဘွဲကရင်အနွယ်ဝင်၊ မိုးပွားနှင့် ကရင်ဖြူတို့ ဖြစ်သည်။

ကရင်လူမျိုး သုံးစွဲပြောဆိုသော ဘာသာစကား၏ ဝါကျတည်ဆောက် ဖွဲ့စည်းပုံ မြန်မာဘာသာစကား ပြောဆိုရေးသားရာတွင် အသုံးပြုသော ပုံစံနှင့် ကွာခြားသည်။
ဥပမာ –

“ ဘကြီးသည် ထမင်းကို စားသည်။” ဆိုသော ဝါကျတစ်ခုကို ပိုးကရင်တို့က အောက်ပါအတိုင်း ကတ္တား၊ ကြိယာ၊ ကံ အစီအစဥ်ဖြင့် “ ဘကြီး စား ထမင်း” ဟူ၍ ဝါကျဖွဲ့သည်ကို တွေ့ရသည်။

ကတ္တားကြိယာကံ
မင်စဝ်အင်းမေဝ်
ဘကြီးစားထမင်း

မြန်မာတို့ကမူ အောက်ပါ ကတ္တား၊ ကံ၊ ကြိယာ အစီအစဥ်ဖြင့် “ ဘကြီးသည် ထမင်းကို စားသည်။” ဟူ၍ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားသည်။

ကတ္တားကံကြိယာ
ဘကြီးထမင်းကိုစားသည်။

ရှင်းလင်းချက်

၁။ ကရင်ပြည်နယ်

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး စကားလက်ဆောင် ရိုးရာဓလေ့

ထူရူ့မုင်ႋဗျာ
ပါတ်ုရာဏ်ှ
မေတ္တာလင်ဖာ အ်ှအေးလ်ှ

ထူရူ့မုင်ႋဗျာ
ပါတ်ုရာဏ်ှ
မေတ္တာလင်ဖာ အ်ှအေးလ်ှ

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး ရိုးရာဓလေ့

၃၆ ၜၠင်ထင်းၜါ ဖၠုံထူရူ့ လာခုဂ်ခါင်ႋစူး

၃၆ ၜၠင်ထင်းၜါ ဖၠုံထူရူ့လာခုဂ်ခါင်ႋစူး
(ဖၠုံပညာ့တ်ုဝါန့်၊ ဍုံထ်ုအင်၊ ဖၠုံထီ့ခါန်ႋ၊ ခါန်ႋမျေန်မာ)

၃၆ ကြိမ်မြောက် ကရင်ရိုးရာချည်ဖြူဖွဲ့မင်္ဂလာ အခမ်းအနား
(တောင်ကလေးကျေးရွာ၊ ဘားအံမြို့၊ ကရင်ပြည်နယ်၊ မြန်မာ)

36th Karen Traditional Wrist-Tying Ceremony
(Taunggalay Village, Hpa-An, Kayin State, Myanmar)

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး တောင်ကလေးဆရာတော် (တောမှီရဟန်း) ရေးသားသော စာအုပ်များ သမိုင်းရေးရာ

အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကောင် အယူအဆနှင့် လက်ချည်သောဓလေ့ 

အရှင်ပညာသာမိ၏ “ မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းရှိ အရှေ့ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ ယဥ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးစံနှင့် စာပေ၊ စာမျက်နှာ ၆၆-၇၂၊ အခန်း (၃) ရိုးရာဓလေ့ထုံးစံ၊ ၃(က)။ လူနေမှုဓလေ့ထုံးစံ၊ ၃(က-၄)။​ ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကောင် အယူအဆနှင့် လက်ချည်သောဓလေ့” မှပြန်လည်ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။

ပိုးကရင်လူမျိုးတို့သည် လူ၏ခန္ဓာကိုယ်တွင်ကပ်၍ ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကောင်ရှိသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များဖြစ်သည့်တိုင်အောင် ဘိုးဘွားစဥ်ဆက် စွဲမြဲယုံကြည်လာခဲ့ကြသည်။ ပိုးကရင်ဘာသာဖြင့် ‘အဝီးအလာ’ ဟုခေါ်သော ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကောင်သည် မိမိခန္ဓာကိုယ်နှင့် အမြဲမပြတ် နေထိုင်နေမှသာ ထိုသူသည် ကျန်းမာသန်စွမ်း၍ အသိပညာ တိုးပွားနိုင်သည်။ ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကောင်သည် အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် ခန္ဓာကိုယ်မှ ထွက်ခွာသွားပါက ထိုသူသည် လိပ်ပြာလွင့်စဥ်ပြီး ဖျားနာတတ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။

ထို့ကြောင့် ပိုးကရင်လူမျိုးတို့သည် ရုတ်တရက် လန့်ဖျပ်သွားပါက တိုးတိုးတိတ်တိတ် အသံထွက်၍ဖြစ်စေ၊ စိတ်ထဲတွင်ဖြစ်စေ ‘ပလူးဝီးလာ ဟှယ့်ထိုင်ၯယ့်ထိုင်’ ဟုရွတ်တက်ကြသည်။

၁။ လန့်ဖျပ်သွားသော လိပ်ပြာကောင် ပြေးသွားမည်ကို ကြောက်၍ ဖလူးလိပ်ပြာရေ မပြေးပါနှင့် ပြန်လာပါ၊ ပြန်လာပါဟု ခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ [ပါတီဌာနချုပ်၊ ယဥ်ကျေးမှု (ကရင်)၊ စာ ၂၃၂]

လိပ်ပြာကောင်သည် တစ်စုံတစ်ဦးနှင့် အတူတကွ အနေကြာလာသောအခါ မိမိမှီခိုနေထိုင်သူနှင့်သာမက ယင်းအိပ်ထောင်စုမှ ညီအစ်ကို မောင်နှမများနှင့်ပါ သံယောဇဥ်ရှိလာသည်။ ထို့နောက် လိပ်ပြာကောင်မှီနေသော သူသည် သေဆုံးသွားသောအခါတွင် အခြားအရပ်ဒေသသို့ မသွားတတ်ဘဲ သေဆုံးသူ၏ မိသားစုနှင့် ဆက်လက်နေထိုင်သွားတတ်သည်။ ထိုသေဆုံးသူ၏ မိသားစုနှင့် ဆက်လက်နေထိုင်သွားတတ်သည်။ ထိုသေဆုံးသူ၏ လိပ်ပြာကောင်သည် ကျန်ရှိသော မိသားစုအတွင်း မှီခိုတွယ်ကပ်နေခြင်းကြောင့် ငယ်ရွယ်သူများသည် မကြာခဏ လန့်ဖျပ်ခြင်း၊ ဖျားနာခြင်း၊ အိပ်မက်ဆိုးများ မြင်မက်ခြင်းတို့ ဖြစ်တတ်သည်။ ထို့ကြောင့် ပိုးကရင်လူမျိုးတို့သည် သေဆုံးသွားသူ၏ လိပ်ပြာနှင့် ကျန်ရစ်သူတို့၏ လိပ်ပြာအတူတကွမနေသင့်ဟု ယူဆပြီး လိပ်ပြာခွဲလေ့ရှိသည်။ ယင်းသို့ လိပ်ပြာခွဲရာတွင် နတ်စားသည့်အခါဖြစ်စေ၊ လက်ကြိုးချည် လိပ်ပြာခေါ်သည့် အခါတွင်ဖြစ်စေ ဓလေ့ထုံးစံအတိုင်း လိပ်ပြာခေါ်ယူ၍ ကျန်ရစ်သူ၏ လိပ်ပြာကို ခွဲထုတ်လိုက်ခြင်းဖြင့် ကျန်ရစ်သူမိသားစုတို့သည် ပျော်ရွှင်ကျန်းမာစွာ နေထိုင်နိုင်ကြသည်ဟု အယူရှိကြသည်။

ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ လိပ်ပြာခေါ် လက်ချည်သောဓလေ့မှာ ယေဘုယျအားဖြင့် သုံးမျိုးရှိသည်။ ၎င်းတို့မှာ (၁) လိပ်ပြာလွင့်၍ လက်ချည်ခြင်း၊ (၂) ဝါခေါင်လ လက်ချည်ခြင်းနှင့် (၃) မင်္ဂလာဆောင် လက်ချည်ခြင်းတို့ဖြစ်သည်။

၃။ မြတ်ကျော်၊ ကရင်ရိုးရာ၊ စာ ၂၁၁-၂၁၂။ 

ကရင်ရိုးရာ လက်ချည်ခြင်းကို ‘လာဟှာခိုင်စူး’ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ထိမ်းမြားမင်္ဂလာ လက်ချည်ခြင်းကို ‘အောဂေါက်ခိုင်စူး’ သို့မဟုတ် ‘အောဂေါက်တိုင်ဂေခိုင်စူး’ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဝါခေါင်လ လက်ချည်ခြင်းကို ‘လာခေါက်ခိုင်စူး’ ဟူ၍လည်းကောင်း ခေါ်ဆိုကြသည်။ လက်ချည်ခြင်းပြုလုပ်ရာတွင် ဒေသကိုလိုက်၍ လုပ်နည်းလုပ်ဟန် အယူအဆ အနည်းငယ်ကွဲလွဲသော်လည်း ရည်ရွယ်ချက်မှာ အတူတူပင် ဖြစ်သည်။ 

၄။ နန်းစန်းကေသီ၊ ပိုးကရင်စာပေ၊ ယဥ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးစံသမိုင်း၊ စာ ၆၁။ 

ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ ယုံကြည်မှုတစ်ရပ်မှာ လူတို့တွင် ရုပ်နှင့် ဒွန်တွဲနေသော ဝိညာဥ်လိပ်ပြာရှိသည်။ ယင်းလိပ်ပြာသည် ကြောက်မက်ဖွယ်မြင်ကွင်း၊ ထိတ်လန့်ဖွယ်မြင်ကွင်းတို့နှင့် ကြုံတွေ့ရသောအခါ လိပ်ပြာလွင့်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ လိပ်ပြာလွင့်သူသည် ထိတ်လန့်၍ စိတ်အားငယ်တတ်သည်။ စိတ်ချောက်ချား၍ ကိုယ်လက်မအီမသာဖြစ်ကာ တဖြည်းဖြည်းပိန်ချုံးလာပြီး ရောဂါစွဲကပ်လာတတ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ မူလအတိုင်း ပြန်လည်ကျန်းမာလာစေရန် ပိုးကရင်တို့၏ ဘိုးစဥ်ဘောင်ဆက် ရိုးရာဓလေ့တစ်ခုဖြစ်သော လိပ်ပြာခေါ်၍ လက်ချည်ခြင်းကို ပြုလုပ်ပေးရသည်။ ဝိညာဥ်လိပ်ပြာခေါ်ရာတွင် ညနေစောင်း အိပ်ရာဝင်ချိန်၌ အိမ်ပေါ်တွင်ရှိသော လှေကားဘောင်ကို ဖြည်းညင်းစွာခေါက်၍ ခေါ်ယူရသည်။ ယင်းသို့ ခေါ်ယူရာတွင် အောက်ပါအတိုင်း ရွတ်ဆိုပေးရသည်။ 

‘ဝိညာဥ်ရေ ပြန်လာပါ။ အိမ်တွင်ပြန်လာပါ။​ မိဘနှင့်အတူ ပြန်လာနေပါ။ ဖခင်နှင့်အတူ ပြန်လာနေပါ။ ညီအစ်ကို မောင်နှမနှင့်အတူ ပြန်လာနေပါ။ သုသာန်တွင် မနေပါနှင့်။ အရိုးကောက်နားတွင် မနေပါနှင့်။ နောင်းလော့၊ နောင်းခလော့ခေါ်သည့် နတ်မိစ္ဆာတို့၏စကားကို မယုံပါနှင့်။ အိမ်တွင် ပျော်ရွှင်ချမ်းမြေ့စွာ ပြန်လာနေပါ။ ဝိညာဥ်ရေ ပြန်လာပါ။ ပြန်လာပါ’ ဟု ရွတ်ဆိုပေးရသည်။

၅။ နန်းစန်းကေသီ၊ ပိုးကရင်စာပေ၊ ယဥ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးစံသမိုင်း၊ စာ ၆၁။ 

ထိုသို့ ရွတ်ဆိုပြီးလျှင် မီးဖိုခန်းအဝင် တံခါးပေါင်၏ အပေါ်ဘက်ပေါက်ကို ယောက်မဖြင့် တစ်ဖန် ဖြည်းညင်းစွာခေါက်၍ ယခင်အတိုင်း ရွတ်ဆိုရပြန်သည်။​ ထို့နောက် သားသမီးများကို ဝိညာဥ်ခုနစ်ပါးအကုန်ပြန်ရောက်ပြီးလားဟု မေးရသည်။ ထိုအခါ သားသမီးတို့က အကုန်ပြန်ရောက်ပါပြီဟု ဖြေကြားရသည်။ ဤသို့ ဝိညာဥ်ပြန်လာရန် သုံးညတိုင်တိုင် ခေါ်ယူရသည်။ ဗျပ်ထဲ၌ ထမင်းခုနှစ်ဆုပ်၊ ပန်းခုနစ်ခက်၊ ကောက်ညှင်းထုပ်ခုနစ်ထုပ်နှင့် ချည်ဖြူနှင့် ရေတစ်ခွက်ကို ပြင်ဆင်ထားရသည်။​ လိပ်ပြာလွင့်သူ၏ ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကို ပြန်ခေါ်ရန် လက်ချည်ရာတွင် လက်နှစ်ဖက်ကို ထမင်းဆုပ်၊ ကောက်ညှင်းထုပ်နှင့် ပန်းသုံးခက်ကိုင်ကာ လက်ကို ပက်လက်ထားပြီး ဆန့်ထားပေးရသည်။ ထိုအခါ လက်ချည်ပေးမည့် အသက်အရွယ်ကြီးသော ပုဂ္ဂိုလ်နှစ်ဦးက ချည်ဖြူကို တစ်ယောက်တစ်မျှင်စီယူ၍ ချည်စကို ရေဖြင့်ဆွတ်ကာ လိပ်ပြာလွင့်သွားသူ၏ လက်ကောက်ဝတ်ကို ချည်ဖြူဖြင့် စွဲကပ်နေသော ဝေဒနာများ ကင်းစေရန် သပ်ချပေးရသည်။ ယင်းသို့ပြုလုပ်ချိန်တွင် လက်ချည်ပေးသူက လိပ်ပြာခေါ်သည့် ရွတ်ဆိုမှုမျိုးအတိုင်း ရွတ်ဆိုရပြန်သည်။ ထို့နောက် လက်ချည်ပေးသူသည် မိမိလက်တွင်ကိုင်ထားသော ချည်ဖြူဖြင့် လိပ်ပြာလွင့်သူ၏ လက်ကောက်ဝတ်ကို တစ်ယောက်တစ်ဖက်စီ လက်ယာရစ်သုံးပတ်တိတိ ကြိုးစနှစ်ခုကို မြဲအောင်ချည်ကာ ပိုနေသောကြိုးစနှစ်ခုကို ဆွဲဖြုတ်၍ ထမင်းဆုပ်၊ ကောက်ညှင်းထုပ်နှင့် ပန်းတို့ကို အနည်းငယ်စီ ဖဲ့ယူကာချည်စနှစ်ခုနှင့်အတူ လက်ချည်ခံရသူ၏ ခေါင်းပေါ်သို့ တင်ပေးရသည်။

ထိုအခါ ‘လိပ်ပြာရေ ခေါင်းပေါ်ကဆံပင်များ ကြိုးစကဲ့သို့ အကုန်ဖြူသည်အထိပြန်လာနေပါ’ ဟု ရွတ်ဆိုပေးရသည်။ 

၇။ မြတ်ကျော်၊ ကရင်ရိုးရာ၊ စာ ၂၁၂-၂၁၅။​ 

လိပ်ပြာခေါ် လက်ချည်သောဓလေ့သည် ဒေသကိုလိုက်၍ ကွဲပြားမှုရှိသည်။ အချို့ဒေသများတွင် ဗျပ်ထဲ၌ ထမင်းဆုပ်၊ ပန်း၊ ကောက်ညှင်းထုပ်တို့နှင့်အတူ  ချည်မျှင်ရှည်တစ်ချောင်းကို ကန့်လန့်ဖြတ်၍ ချထား၏။ ချည်စတစ်ဖက်မှာ ဗျပ်၏အပြင်ဘက်သို့ ရောက်သည်အထိ အရှည်ထားရ၏။ ထို့နောက် ဗျပ်ကို လိပ်ပြာလွင့်သူ ထိတ်လန့်ခဲ့သော၊ လဲကျခဲ့သော နေရာသို့ ယူသွား၍ ဗျပ်၏ အပြင်ဘက်ထွက်နေသောအစကို မီးဖြင့် အလယ်မှဖြတ်လိုက်သည်။ လိပ်ပြာကိုလည်း နှုတ်မှ ရေရွတ်ကာ ခေါ်ရသည်။ ထိုအခါ ဗျပ်ထဲတွင်ရှိသော ချည်မျှင်စဘက်သို့ မီးမကူးပါက လိပ်ပြာမလာသေးဟု ယူဆ၍ လိပ်ပြာမလာမချင်း ထပ်၍ လုပ်ရလေသည်။ အချို့ဒေသများတွင်မူ လိပ်ပြာလွင့်သူ ထိတ်လန့်ခဲ့နေရာ၊ လဲကျခဲ့သောနေရာသို့သွား၍ ငွေဒင်္ဂါးပြား ဒေါင်လိုက်ထားရသည်။ အချို့ဒေသများတွင် ကြက်ဥကို ထောင်ထားသည်။ ကြက်ဥသည် မတ်မတ်ရှိနေပါက လိပ်ပြာပြန်ပြီဟု ယူဆပြီး ကြက်ဥလဲကျပါက လိပ်ပြာပြန်မလာသေးဟု ယူဆကြသည်။ ဤသည်တို့ကား ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ လိပ်ပြာလွင့်သူတို့ကို လိပ်ပြာခေါ်ပေးသည့် ယုံကြည်ချက်ဓလေ့တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ 

ထိမ်းမြားမင်္ဂလာလက်ချည်ခြင်း

ထိုင်းနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း၊ ချင်းမိုင်ပြည်နယ်ရှိ ကရင်လူမျိုးတို့၏ မင်္ဂလာလက်ချည်ပွဲမြင်ကွင်း
Photo Credit: Experiencing an Authentic Chiang Mai Hill Tribe Tour and Homestay – Tieland to Thailand

ပိုးကရင်လူမျိုးတို့၏ ထိမ်းမြားမင်္ဂလာလက်ချည်ခြင်း၏ အဓိကရည်ရွယ်ချက်မှာ သတို့သား၊ သတို့သမီးတို့ကို အကြင်လင်မယားအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခြင်းတို့နှင့်အတူ လက်ချည်ခြင်းတို့ဖြင့် ဆုတောင်းချီးမြှင့်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။​ တစ်နည်းအားဖြင့် ထိမ်းမြားမင်္ဂလာဆောင်သူတို့ကို ကာယသုခ၊ စိတ္တသုခ နှစ်ဖြာပြည့်ဝပြီး ရာသက်ပန်၊ သက်ဆုံးတိုင် ပေါင်းဖက်နိုင်စေရန် ဆုတောင်းပေးခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။ ထိမ်းမြားမင်္ဂလာလက်ချည်ရာတွင် ဗျပ် သို့မဟုတ် လင်ပန်းကျယ်တစ်ချပ်တွင် ထမင်းဆုပ်၊ ကောက်ညှင်းထုပ်၊ ခေါပြင်နှင့် ပန်းများအပြင် မုန့်နှင့် စားသောက်ဖွယ်ရာမျိုးစုံကို ထည့်ထားရပြီး ချည်ဖြူများကို ဖြန့်ခင်းထားရသည်။ လက်ချည်ပေးရာတွင် ငယ်လင် ငယ်မယားအစုံသာ ချည်ပေးရသည်။ ထိမ်းမြားမင်္ဂလာလက်ချည်ရာတွင် လိပ်ပြာခေါ် လက်ချည်ပေးခြင်းမှ ရွတ်ဆိုမှုများပြုလုပ်ပေးခြင်း ဆိုဆုံးမစကား၊ ဆုတောင်းစကားတို့ပါ ချီးမြှင့်ပေးရသည်။ သို့ရာတွင် လိပ်ပြာခေါ် လက်ချည်ခြင်းကဲ့သို့ လှေကားနှင့် မီးဖိုအဝင်တံခါးပေါင်တို့၌ ယောက်မနှင့်ခေါက်၍ လိပ်ပြာခေါ်ခြင်း မရှိချေ။ သတို့သား၊ သတို့သမီးတို့ကလည်း မိမိတို့လက်ထပ်စဥ်က ဂုဏ်သရေရှိလူကြီးများက လက်ချည်ပေးခဲ့၍ သာယာသောအိမ်ထောင်ရေးကို ထူထောင်နိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။

ဝါခေါင်လ လက်ချည်ခြင်း (သို့)
ဝါခေါင်လလိပ်ပြာခေါ်ခြင်း

ပိုးကရင်လူမျိုးတို့သည် ဝါခေါင်လရောက်လျှင် အချို့ဒေသများ၌ ရွာလုံးကျွတ်လက်ချည်ခြင်း ပြုလုပ်ကြသည်။ ဝါခေါင်လ လက်ချည်ခြင်းသည် ဝါခေါင်လလိပ်ပြာခေါ်ခြင်းဟုလည်း ခေါ်ဆိုနိုင်သည်။ ပိုးကရင်လူမျိုးတို့သည် ဝါခေါင်လတွင် ယခင်လများထက်ပို၍ ထမင်းစားကြသည်။ ဝါခေါင်လသည် မကောင်းဆိုးဝါးများမြူးထူးပျော်ပါးကြသော လဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ဝါခေါင်လတွင် ယခင်လများထက်ပို၍ ထမင်းစားနိုင်ခြင်းမှာ မကောင်းဆိုးဝါးတို့က မိမိတို့နှင့်အတူ ကပ်၍ စားသောက်ကြသည်ဟု ရှေးအချိန်ကာလကပင် ပိုးကရင်တို့ ယုံကြည်ထားကြသည်။ ထိုသို့ မကောင်းဆိုးဝါးများက လူနှင့်အတူကပ်စား၍ မိမိတို့သားသမီးများလိပ်ပြာသည် အဝေးသို့ ပျံ့လွင့်သွားမည်ကို စိုးရိမ်ကြသည်။​ထို့ကြောင့် မကောင်းဆိုးဝါးများ မှီခိုစားသောက်ခြင်းကြောင့် ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကိုသော်လည်းကောင်း၊ မိမိတို့သားသမီးဆီ ပြန်လာရန်အတွက် ဝါခေါင်လ လက်ချည်ခြင်းဖြစ်သည်။​ ဤသို့ လိပ်ပြာခေါ်ပေးခြင်းဖြင့် သားသမီးများတွင် အနာရောဂါ မစွဲကပ်နိုင်ဘဲ ကျန်းမာသန်စွမ်းကြသည်ဟု ယုံကြည်ကြသည်။ ခေတ်အမြင်နှင့်ကြည့်လျှင် ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်ရန် ရှေးပိုးကရင် လူကြီးတို့က သားသမီးတို့ကို ပညာတစ်ရပ်အနေဖြင့် သတိပေးထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဝါခေါင်လသည် မိုးများသောလ ဖြစ်သည်။ ရောဂါထူပြောသည်။ ရောဂါဘယသည် လူတို့ထံသို့ အလွယ်တကူစွဲကပ်နိုင်သော ကာလလည်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ရောဂါဘယ အလွယ်တကူ မစွဲကပ်နိုင်စေရန် အနေအထိုင်၊ အစားအသောက်များကို သတိဝီရိယနှင့် ဆင်ခြင်စားသောက် နေထိုင်ကြရန် သတိပေးခြင်းအားဖြင့် ဝါခေါင်လ လက်ချည်ပွဲကို ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်သည်။၁၀ 

ဝါခေါင်လ စုပေါင်းလက်ချည်ပွဲများသည် ကွဲကွာနေသော မိသားစုများ ပြန်လည်ဆုံတွေ့ရခြင်း၊ လူမှုရေးကိစ္စရပ်များကို ညှိနှိုင်းရခြင်းနှင့် လူငယ်များ သွေးစည်းချစ်ကြည်မှုလည်း ရရှိနိုင်ပေသည်။ မျက်မှောက်ခေတ်တွင် ဝါခေါင်လပြည့်နေ့ကျရောက်တိုင်း ပိုးကရင်လူငယ်များ ဦးဆောင်၍ လက်ချည်ပွဲကို ဘားအံမြို့နယ်၊ ကော့ကရိတ်မြို့နယ်၊ လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ်၊ ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ်တို့တွင် အစဥ်အလာမပျက် နှစ်စဥ်ကျင်းပလေ့ရှိကာ ရိုးရာဓလေ့ကောင်းတစ်ရပ်ကို အမြတ်တနိုး ထိန်းသိမ်းထားကြသည်။၁၁

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဟူရွန်မြို့၊ တောင်ဒါကိုတာပြည်နယ်တွင် ရောက်ရှိနေထိုင်နေကြသော ကရင်လူမျိုးတို့၏ ရိုးရာလက်ချည်ပွဲ ဖျော်ဖြေတင်ဆက်မှုအခမ်းအနား။ (08/11/2019)
Photo Credit: Karen Culture Organization of Omaha

ယှောတ်ဝိကိုဝ်လါ

ပြူး – ဝိနိုဲၯာ လာနိုဲၯာ၊ ၯယ့်ထါင် ၯယ့်ထါင်၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ဍေ မောဝ်ႋ၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ဍေဖါႋ၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ဍေဖီ့၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ဍေဖူ့၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ဍေ ဖူႋဝဲါထီသိုဝ်၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ေဍေၜုဂ်ထိင်ႋဆါင့်ဆာႋ။

ပြူး – လာၯယ့်ထါင်ႋ ၯယ့်ထါင်၊ ၯယ့်ထါင်အှ်လ်ုၯိင်း၊ ၯယ့်ထါင် အှ်လ်ုၰင့်၊ ၯယ့်ထါင်ပါတၠာက်ုဆင့်၊ ၯယ့်ထါင် ပါတၠာဝဝ်ၜိင်း၊ ၯယ့်ထါင်တာင်ဍောဟ်ၜူးမောဝ်ႋၜူးဖင့်၊ ၯယ့်ထါင် အှ်လ်ုၯိင်း ခၠံင်ႋထဝ့်ဖိုင်ယိုဝ်။

ပြူး – ဝိနိုဲၯာ လာနိုဲ့ၯာသီးၯေး ၯယ့်ထါင်၊ ၯယ့်ထါင်ပါတၠာက်ုသှ်ေ၊ ၯယ့်ထါင်ပါတၠာက်ုဆင့်၊ ၯယ့်ထါင်ပါတၠာ ၜူးမောဝ်ႋၜူးဖင့်၊ ၯယ့်ထါင်ပါတၠာ စေဝ်လူႋဓံင့်ဖဝ့်၊ ၯယ့်ထါင်ပါတၠာၰုဂ်ကၠေါဝ်။

ပြူး – လာၯယ့်ထါင် ၯယ့်ထါင်၊ နာန်ႋလဝ့်အင်းလိက်ဏယ်ၜးၰေဝ်၊ နာန်ခၠဝ်ႋအင်းလိက် ဏယ်ၜးၰေဝ်၊ ခၠုံးဆာင်းကျာမာန်ဏယ်ၜးၰေဝ်၊ ပြူးလာၯယ့်ထါင် ၯယ့်ထါင်၊ အှ်လ်ုဍုံဖိုင် ဌါန့်ဖိုင်၊ အှ်ၜးသွး ခေါဟ်ၰေဝ်၊ အှ်ၜးလံင့်ထာ်ၰေဝ်။

ပြူး – လာၯယ့်ထါင်၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ဆံင်း၊ ၯယ့်ထါင်အှ်ခၠါင့်၊ အာင်းလုံႋထေံ၊ အာင်းထါခါႋ ဆံင်းၜေ့ခၠီး၊ ဖၠဲၜေဖၠာႋ၊ ယုက်ထဝ့်လာႋလ်ုယာလ်ုကါ။

ပြူး – လာၯယ့်ထါင် ၯယ့်ထါင်၊ ၯယ့်ထါင် ပါတၠါယုက်၊ ၯယ့်ထါင် ပါတၠာသာ၊ လ်ုအှ်လိုင် ဆ်ုစုဂ်ဆ်ုဆာ့၊ ပြူး လာၯယ့်ထါင်၊ ၯယ့်ထါင်၊ ခေါဟ်အွာယင်ႋလူးထိုဝ်၊ ပြူး လာၯယ့်ထါင် ၯယ့်ထါင်ခေါဟ်အွာယင်ႋလူးထိုဝ်။

ဆောဟ်ဖးဖှ်ေဝေ့ ၜေ့ဏှ်သိုဝ်ၯံင်၊ ဆောဟ်ဖ​ဖှ်ေဆာႋဏှ် “ ဝိနိုဲ့ၯာ၊ လာနိုဲ့ၯာ၊ ၯယ့်ထာင်ထံင်ႋယုဂ်ၯး” သိုဝ်ထီးအင်းစာ ၜေ့ဏှ်တာႋ၊ ခါင်ႋစူးဆာႋဏှ်၊ ၜါ်ထင်းစူးဆီ့ၜံင်၊ “ ၯယ့်ထာင်ယုဂ်” လဝ်ထင်းဖှ်ေထာင် မွာဲၜိုဝ်လှ်။

Wp/kjp/ဖၠုံလါခုဂ်ခါင်ႋစူး – Wikimedia Incubator Wikimedia ဖၠုံလါခုဂ်ခါင်ႋစူး စာမျက်နှာမှ ပြန်လည်ရေးသာဖော်ပြသည်။

ကျမ်းကိုးစာရင်း
(၃(က-၄)။​ ဝိညာဥ်လိပ်ပြာကောင် အယူအဆနှင့် လက်ချည်သောဓလေ့)

၁။ လန့်ဖျပ်သွားသော လိပ်ပြာကောင် ပြေးသွားမည်ကို ကြောက်၍ ဖလူးလိပ်ပြာရေ မပြေးပါနှင့် ပြန်လာပါ၊ ပြန်လာပါဟု ခေါ်ခြင်းဖြစ်သည်။ [ပါတီဌာနချုပ်၊ ယဥ်ကျေးမှု (ကရင်)၊ စာ ၂၃၂]
၂။ ပါတီဌာနချုပ်၊ ယဥ်ကျေးမှု (ကရင်)၊ စာ ၂၃၂-၂၃၃။ 
၃။ မြတ်ကျော်၊ ကရင်ရိုးရာ၊ စာ ၂၁၁-၂၁၂။ 
၄။ နန်းစန်းကေသီ၊ ပိုးကရင်စာပေ၊ ယဥ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးစံသမိုင်း၊ စာ ၆၁။ 
၅။ နန်းစန်းကေသီ၊ ပိုးကရင်စာပေ၊ ယဥ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့ထုံးစံသမိုင်း၊ စာ ၆၁။ 
၆။ ခုနစ်ရက်သားသမီးတို့၏ ဝိညာဥ် သို့မဟုတ် လိပ်ပြာ။ 
၇။ မြတ်ကျော်၊ ကရင်ရိုးရာ၊ စာ ၂၁၂-၂၁၅။​ 
၈။ မြတ်ကျော်၊ ကရင်ရိုးရာ၊ စာ ၂၁၅-၂၁၆။​ 
၉။ နောင်၊ ပိုးကရင်၊ စာ ၃၅၄-၃၅၅။
၁၀။ မြတ်ကျော်၊ ကရင်ရိုးရာ၊ စာ ၂၁၇-၂၁၈။​ 
၁၁။ နောင်၊​ ပိုးကရင်၊ စာ ၃၅၉။ 

Feature Image: Northwest Communities of Burma (NWCB)

မှတ်ချက် ။ ။ ကရင်ရိုးရာလက်ချည်သောဓလေ့နှင့်သက်ဆိုင်သည့် မိမိကိုယ်ပိုင်ဖန်တီးရိုက်ကူးထားသော ဓာတ်ပုံများရှိပါက ပေးပို့ဝေမျှနိုင်ပါသည်။

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး ဗုဒ္ဓဘာသာ ရုပ်သံ

ဆရာတော် အရှင်ပညာသာမိ (အဂ္ဂမဟာသဒ္ဒမ္မဇောတိကဓဇ) ၏ (၆၂) နှစ်မြောက်မွေးနေ့ ရာဓနာႋ (ပတ္ထနာ) 

ကရင်ပြည်နယ်၊ ဘားအံမြို့၊ တောင်ကလေး ပရိယတ္တိ၊ ပဋိပတ္တိသာသနာ့အေးရိပ်သာ 

ဆရာတော် အရှင်ပညာသာမိ (အဂ္ဂမဟာသဒ္ဒမ္မဇောတိကဓဇ) ၏ (၆၂) နှစ်မြောက်မွေးနေ့ ရာဓနာႋ (ပတ္ထနာ) 

ဆူ့ကေဝ် – စဝ်မူႋလျာႋဝဝ် 

အင်းတါင်ၜး – မူႋကျာ်နာဲပညာ 

ယိုင် – ဖၠံင့်ၯပါင်၊ မူးမူး

မှတ်တမ်းဗီဒီယို – PEDU Group 

Studio : 91, Band : The Donkey ,
Mixing & Mastering : Saw Du Du, 
Filmmaker: HLTM Film Production, 
Edit : Saw Thike Tun (HLTM Production) 

ထာခေါဟ် လိက်ဖၠုံး

မုက်မုက်လာလာ ဍေ ၰီ့ၰီ့လာလာ ထိုင့်ဖူ့ဝဲါလ်ုဖး ထုဂ်ဖၠဟ်ထင်းဝေ့ဍးဆေဝ်ႋလဝ့်

ယုဂ်ဂုဏ်ၜး မူႋကျာ်နာဲပညာ
စူးဆီ့ၜံင် ပါကဲတ်ုကဝ်ဖါ
ၜါက်ုလိုဝ် နာမ့်ဆာႋဍေနိုဝ်သာ

နာမ့်ဆာႋနိုဝ်သာ ဍေမနောသိုင့်မိင်ခၠါ
ယုဂ်ဂုဏ်က်ုလိုဝ် မူႋကျာ်နာဲပညာ
ဂုဏ်က်ုဆာႋ ထေရဂုဏဝါ

ဍေထ်ုအင် လ်ုၜုဂ်လ်ုယါင်ခင်းထါ်လ
ဍုံထ်ုအင် ပါ်ကျံင်ႋကာႋဖိုင်သာ
ထီ့ထၟုင်ႋ မွာဲတ်ုဝါန့်ဖၠုံပညာ့
ခေါဟ်လံင်ခေါဟ် ဍးစိုဝ်ဖၠဟ်အွာအွာ
မွာဲဝေ့ဍ ကၠံင်ယှံင်မြရတနာ

မြရတနာ ကၠံင်ယှံင်အ်ုဖင့်လ
အေးရိပ်သာ ပရိယတ် ပဋိပတ္တိဘာႋ
မဟာပဘာ ဍေ မဟာတေဇာ
မဟာပညာ ဍေ မဟဗ္ဗလာ
မဟာကရုဏီကာ မွာဲပညာ့လင်ႋဍာ

တါ်ခေါဟ်လေင်ႋ မူႋကျာ်ပညာသာမိ
နာယက ဖၠုံဆိုဒ်ဖေါဟ်သင့်ဂၟီ့
ဖၠုံဆိုဒ်ဖေါဟ် ၜေ့သိုဝ်မ်ုၯေဝ်ၰီ့
ဖၠုံဆိုဒ်ဖေါဟ် ၜေ့သိုဝ်မ်ုထံင်အ်ုခီ့
ကုက်ကၠေစိုဒ် ပညာ့ပါရမီ့

နာဲပညာ ဇာတါ်အ်ုတ်ုဝါန့်
လှယဥ်ကျေး အ်ှလ်ုလာ့တ်ုမျင့်
စောဖိုးသူ ၯင်ပေဝ့်အ်ုမိင်ယင်ႋ
စဝ်ထးခိုဲ ဆ်ုသှ်ေယာ့အ်ှလ်ုဏင်
စဝ်ဖဝ့်ၜူးသင့် လာတ်ုမျင့်ဆ်ုကိုဝ်လ်ုဏင်

နာဲအောင်ခင် မွာဲဝေ့အ်ုဖါႋက်ုဆာႋ
ၯာႋစိန်လှခင် မွာဲဝေ့အ်ုမောဝ်ႋမာတာ
၁၃၂၂ – ဏိင်း အ်ုခါ့
လာၰိုဝ်လင် (၇)သင့်မူႋဏီၜး
ဗြဴပ္တါ် က်ုၯးလင်အ်ုခါ့
အ်ှဖၠဲာဝေ့ဍ ဖါထင်းမူႋစဃွှာ

(၈) ဏိင်းပါင် အ်ုယုက်ထင်းၜါအ်ုခါ့
ထင်းတ်ုပိုဲ လ်ုလာ့တ်ုမျင့်ဘာႋ
ထင်းထါင်နာဲ လ်ုဘာႋဓမ္မပီယ
မောဝ်ႋဖါႋ ပစ္စယာနုဂ္ဂဟ
ဘာႋရွှေဘို ဖူ့ကျာ်သုဇာတ
ဥပဇ္စျာယ် မွာဲဝေ့အ်ုဆြာ့

ၯင်ပေဝ့်ခါ့ စါင်းအင်းၰူ့ပညာ့
ဍုံသထုံ ဇောတိကရာမဘာႋ
မဝ်လမျာင် သီရိမြောက်ကွင်းဘာႋ
ဝေဠုဝန် ပဲခူးဍုံမင်းလှ
မန္တလေး ရွှေရေးလ္ဂုင်ႋဘာႋ
ဘုရားကြီး ဒက္ခိဏရာမဘာႋ
ဍုံမှော်ဘီ ကိုးလုံးကွင်းဓမ္မာရုံဘာႋ

၁၉၈၇ ထံင်အ်ုခါ့
ၯယ့်ထါင်က်ုရေင့် လ်ုထီ့ထၟုင်ႋဘာႋ
သုင်းတါင်ထင်း ပရိယတ် ပဋိပတ္တိဘာႋ
ဍေဆီ့ဏင်ဓဝ်ႋ သီ့ကၠီဓဝ်ႋအ်ုလင်ဍာ
ၯယ့်ဖၠဟ်ထင်း သာသၞာ့အေးရိပ်သာ

အင်းတါင်ထင်း ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာႋသယ်လ်ုဖး
ထီ့ခေါဟ်သိုဲ့ ရန်ကြီးအောင်ဘာႋ
ကြာအင်းတောင် လောကအတုလ
ရွှေကြက်ယက် မြရတနာဘာႋ
ပါယိုဝ်တ်ုဝါန့် ဝိဇယရံသီဘာႋ
ယးသ်ုဝင့် သာမိကာရာမ
ၰိင်ၰိင့်လေံ ပ္တံင်ဘာႋသာသၞာ့

သုင်းတါင်ထင်း သာသၞာ့ကမ္မဋ္ဌာန်းဘာႋ
ခါန်ႋဍွယ်ဖိုင် ထံင်ယိုဝ်သီးလ်ုကာ
လ်ုခါန်ႋခၠုံ့ ထံင်ၯခါန်ႋမ်ုညာႋ
ဍုံမဲလဘုန်း ထီ့ခါန်ႋဩစတြေးလျ
သုင်းတါင်ထင်း ဖၠုံထ်ုယဝ်ႋပြာထာ့ဘာႋ

အမေရိကန် နော့ကိုရိုလါင်းနား
လေဝ်က်ုညာ ထံင်ဝေ့ဍအ်ုခါ့
သုင်းတါင်ထင်း မြင့်မိုရ်ဦးဘာႋ
လ်ုခါန်ႋမ်ုညာႋ ၰုဲးလင်သာသၞါႋ
ၜးယုဂ်ဂုဏ်ႋ မူႋကျာ်နာဲပညာ

မူႋဆာ့လ်ုဏီ မူႋကျာ်နာဲပညာ
(၆၂)ဏိင်း အ်ှထင်းအ်ုယုက်အ်ုထာ့
(၄၂)ဝ်ှ သိက္ခာဍဝ်ထင်းၜါ
လ်ုသာသၞာ ဍုဂ်ပါင်ဝေ့အ်ုတာ

(၆၂) အ်ှဖၠာဲမူႋဏီအ်ုခါ့
တါင်မာၜုံး မာၜုံးပျဖိုင်သာ
ဒကာမူးခွါ့ သဒ္ဓါႋစေတၠါ့
ကဲထင်းယုဂ်ဖဝ်ႋ ဖိုင်သာၯေဝ်ၯေဝ်ၜး

မြတေဇာ မြနဝင်းဖိုင်သာ
မြပိတောက် ဖိုင်သာမြမြရာ
မြမဟော် မြကံ့ကော်ဖိုင်သာ
မြချင်းတွင်း ဍေမြကျော်ဖိုင်သာ
ကဲထင်းယုဂ်ဖဝ်ႋ ဘာႋရာမ်ႋဖိုင်ဝှးဝှး

ပ်ုမူႋကျာ် မာန်နာဲပညာသာမိ
(၆၂) အ်ှဖၠဲအ်ုမူႋဏီ
ပုဂ်ထင်းဖ်ုလျာႋ ဍေဖိုင်သာၰီ့ၰီ့
ကိုဝ်ၯာဍေ သုင်းမုက်ဍေသာၰုဲ့

ဖၠုံဆိုဒ််ဖေါဟ် သင့်ဃာ့နာဲပညာ
ဖၠုံဆိုဒ်အ်ုၯင်ႋ ကုက်ၯယ်ကိုဝ်ဆိုဝ်တာ
အင်းတါင်ထင်း ဆ်ုမာလောဟ်လိက် ဘ/က
မူ့လာႋဝေ့ ဆိုဒ်ဖေါဟ်သှ်ေပညာ့
ဆ်ုမူ့လာႋ ဘာႋသာ့ထင်းထဝ့်လာ
မူ့လာႋဝေ့ သာသၞာ့ဖၠဟ်စီကြာ

နာဲပညာ မွာဲကေဝ်လိက်အ္စာတၠာ
ကေဝ်လိက်အုဂ် အ်ုအုဂ်မွာဲလ်ုယှာ
တောမှီရဟန်း ဖၠုံသှ်ေယာ့ကိုဝ်ၯာ
အဲခိုး အ်ုမိင် ကေဝ်လိက်ပြိုင့်ဖိုင်အ်ုခါ့
သံတော်ဆင့် လိက်ပြိုင့်မွာဲမူ့လာ

ပ်ုမူႋကျာ် မူႋကျာ်နာဲပညာ
(၆၂) အ်ုယုက်ပါင်ထင်းၜါ
ရာဓနာႋ အ်ှမုက်ဆံင်းခၠါင့်လာႋ
ရာဓနာႋ ဆ်ုစုဂ်ဆာ့ဖံင်ဖၠေလာႋ
ရာဓနာႋ ယုက်ထဝ့်အ်ုဏိင်းလ်ုယာ

ယှူးခၠိင်းလာႋဆာ်
ယှူးၜ်ှလာႋဆာ်

ယှူးၜ်ှလာႋဆာ်
ယှူးခၠိင်းလာႋဆာ်

ပ်ုမာန်နာဲကျာ် နာဲပညာ
အဂ္ဂမဟာ ဇောတိက
ဖၠုံဆိုဒ်အ်ုၯင်ႋ ၜေ့မူႋၜေ့လာ
ယုက်ထဝ့်လာႋဆာ် ယုက်ထဝ့်လာႋဆာ်
အ်ုဏိင်း . . . အ်ုဏိင်း . . . လ်ုယာ

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး သမိုင်းရေးရာ အထွေထွေဗဟုသုတ

အိန္ဒိယပိုင် အက်ဒမန်ကျွန်းစုပေါ်တွင် အခြေချ နေထိုင်သော ကရင်လူမျိုး ၂၆၀၀ ကျော်ရှိ

အက်ဒမန်ကျွန်း ပတ်လမ်း ကြမ်းကြမ်းပေါ်က မထင်မရှား လမ်းခွဲလေးကနေ ခွဲထွက်လာသော လမ်းကျဉ်းကလေးသည် ဘုရားကျောင်းများ၊ စိုက်ခင်းများ၊ လယ်ကွင်းဟောင်းများကို ကွေ့ ကောက်စွာ ဖြတ်သွားလေသည်။ ကားများ၏အလေးချိန်က သံတံတားကို တုန်သွားစေ၏။ တံတားအောက်က ချောင်းမှာ ပြည့်လျှံနေသော ရေများက မုတ်သုံမိုးကြောင့် နွံရောင်ထနေသည်။

အပူပိုင်းတောများက ချောင်းကမ်းနားများကို ခွေယှက်ဖြာကျနေပြီး ရွာကို ပတ်ပတ်လည် ဝန်းရံထားသည်။ သန့်ရှင်းပြီး သပ်သပ်ရပ်ရပ် စတုရန်းပုံစံ အစိမ်းရောင် လယ်ကွင်းများကြားမှာ တည်ရှိသော ဝီဘီရွာမှာ အက်ဒမန်ကျွန်းအလယ်နှင့် အနောက်မြောက်ပိုင်းရှိ ကရင်လူမျိုး အ သိုင်းအဝိုင်းစုလေး နေထိုင်သည့် ရွာ ၁၂ ရွာအနက် တစ်ရွာဖြစ် သည်။

ခရီးသွားမြေပုံထဲမှာ ဝီဘီ ရွာက မပါပါ။ သို့သော်လည်း ဂျွန်အောင်သမ်၏ စိတ်ထဲမှာ အကြံဉာဏ်များဖြင့် စိတ်လှုပ်ရှားနေသည်။
‘‘ကျွန်တော်တို့ ရွှေ့ပြောင်း အခြေချလာပုံနဲ့ ယဉ်ကျေးမှုထုံးစံကို ပြောပြမယ့် ပြတိုက်တစ်ခုကို စလို့ရပြီ။ ရိုးရာကရင်အစားအစာ တွေနဲ့ စားသောက်ဆိုင်တစ်ခုလည်း စလို့ရတယ်။ လူတွေအနေနဲ့ ကျွန်တော်တို့အကြောင်းကို လေ့လာစေချင်တယ်’’

လွန်ခဲ့သော နှစ် ၉၀ ကျော် က ကရင်လူမျိုးများသည် မြန်မာပြည်ကနေ အက်ဒမန်ပင်လယ်ကိုဖြတ်ပြီး ပြောင်းရွှေ့လာကြသည်။ သုတေသီလက်ထောက်ဟောင်းတစ်ဦးဖြစ်ခဲ့သည့် သမ်သည် သိပ္ပံပညာရှင်များကို အက်ဒမန်ကျွန်းစုက မရှာဖွေတွေ့ရှိရသေးသည့် ရောဂါမျိုးစိတ်များ ရှာဖွေရှာမှာ ကူညီပေးခဲ့ဖူးသည်။ ယနေ့တွင် သူသည် သူ၏ ဦးရေ ၂,၅၀၀ ရှိ ခိုင်မာသော ကရင်လူမျိုးစု အသိုင်းအဝိုင်းကို စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းဖို့ အလေးထား လုပ်နေ သည်။

သမ်သည် သူ့အိမ်ကိုတော့ ဟီး (ကျွန်းအိမ်)ဟု သူခေါ်သော ဧည့်သည်များ လာနေနိုင်သည့် အပန်းဖြေအိမ်အဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ သည်။ အိမ်ကတန်းများပေါ်မှာ စာအုပ်များ၊ ကရင်လူမျိုးများအ ကြောင်းရေးထားသော ဆောင်းပါးတွေဖြင့် ပြည့်နေပြီးနံရံများမှာ မြန်မာမှာ လွန်ခဲ့သော နှစ် ၁၀၀ ကျော်က သုံးခဲ့သည့် ရိုးရာခြင်း တောင်းများ၊ လှေများနှင့် စပါး လှေ့စက်များကို ချိတ်ဆွဲထား၏။ ထိုရွာမှာ သူ့အိမ်ကဲ့သို့ နယ်ဝေး ဧည့်သည်များလာလျှင် တည်းနိုင်သောအိမ်အဖြစ် ပြောင်းထားသည့် နောက်ထပ် အိမ်တစ်အိမ်လည်းရှိသည်။

တစ်နေ့တွင် သူတို့ရွာသည် ခရီးသွားဧည့်သည်များကို ဆွဲဆောင်နိုင်ပြီး အက်ဒမန်ကျွန်း၏ စီးပွားရေးကို တိုးတက်လာအောင် လုပ်ပေးနိုင်မည်ဟု ကရင်များက မျှော်လင့်ကြသည်။ ခရီးသွားဧည့် သည်များနှင့်အတူ လူမှုဘဝများရှိ လာမည်ဟု သူတို့သိကြသည်။

‘‘ကျွန်တော်တို့ ကမ္ဘာ့ခေတ် ရေစီးကြောင်းနဲ့ ခရီးသွားတွေဆီကို ရောက်ဖို့လိုတယ်။ ကျွန်တော် တို့ရဲ့ ရိုးရာနဲ့ယဉ်ကျေးမှုကို ငွေရရှိအောင် အမှီပြုရမယ်။ ဒါကို ကျွန်တော်တို့ ထိန်းသိမ်းစောင့် ရှောက်နိုင်မယ်’’ဟု သမ်ကပြော သည်။

ပုန်းနေသောရွာ
၁၉၆၀ ခုနှစ်များဆီက သူ့ဖခင် ဆောက်ခဲ့သော ပျဉ်နှင့်ကျူ ရွက်မိုး သမ်၏ ကရင်ရိုးရာနှစ်ထပ်အိမ် လသာဆောင်ကနေ ကြည့်လျှင် ဝီဘီရွာက လှပသောရှုမျှော်ခင်းနှင့် ထင်းနေသည်။

မူလအခြေချပြောင်းလာသူ များ မြန်မာပြည်ကနေ ယူဆောင် လာသည့် စပါးမျိုးစုံကို စိုက်ပျိုးထားသည့်လယ်ကွင်းများရှိသည်။ ထောင့်တစ်ခုမှာ ဆေးဖက်ဝင်သီး နှံပင်များနှင့် ဆေးပင်များကို စိုက်ထားသည့် ခြံလေးလည်းရှိ၏။ ဆေးဖက်ဝင်အပင်မျိုးစိတ်အများစုက မြန်မာပြည်ကဖြစ်၏။

ရွာကိုနှစ်ပိုင်းခြားထားသော လမ်းပေါ်တွင် ကလေးတွေက စက်ဘီးများ (သို့မဟုတ်) လမ်းလျှောက်ပြီး အိမ်ကိုပြန်လာနေကြသည်။ သူတို့အိတ်များထဲက ကျောင်းစာအုပ်များမှာ ကရင်ဘာသာဖြင့်ဖြစ်သည်။ အိန္ဒိယတစ်နိုင်ငံလုံးတွင် ကရင်ဘာသာကို ကျောင်းနှစ်ကျောင်းတွင်သာ သင်ပါသည်။ ညနေစောင်းမှာပင် တစ်နေရာဆီက ကရင်စကားသံ များနှင့်အတူ ဘောလိဝုဒ်နှင့် အင်္ဂလိပ်သီချင်းများကို ကျွန်တော် ကြားနေရဆဲဖြစ်၏။

အနှစ် ၁၀၀ သက်တမ်းရှိ ဝီဘီ (ကရင်ဘာသာဖြင့် ပုန်းနေသည့်ရွာ) ရွာသည် ၁၉၅၂ က သည်ကျွန်းစုများပေါ်ကို အခြေချ အမြစ်တွယ်ခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်ဟောင်းပုံစံ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို အသေအချာ စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းထားသည်။ အက်ဒမန်ကျွန်းများပေါ်သို့ ကရင်လူမျိုးများ ရောက်လာခြင်းက မထင်မှတ်ဘဲ ဖြစ်လာခြင်းပင်။

မြန်မာနိုင်ငံက ဗြိတိန်ဘုန်းကြီးတစ်ပါးသည် ၁၉၂၀ ခုနှစ် တွင် အမေရိကန်မှ သင်္ဘောဖြင့် ပြန်လာရင်း ကော်မရှင်နာမင်းကြီး ဖြစ်နေသော ညီအစ်ကိုဝမ်းကွဲတော်သူကို တွေ့ဆုံရန် ဘလဲယာ ဆိပ်ကမ်းတွင်နားဖို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့၏။

မြန်မာပြည်သို့ သူပြန်ရောက်သောအခါတွင် ကျွန်းပေါ် တွင် စတင်လုပ်ကိုင်နေသည့် သစ်ကုန်သွယ်မှုလုပ်ငန်းမှာ ဝင်ရောက်လုပ်ကိုင်ရန် ပြောင်းရွှေ့လာသူ မည်သူမဆို တစ်နှစ်စာ ဗြိတိန်အစိုးရက ထောက်ပံ့ကြေး ပံ့ပိုးမည်ဆိုသော ကြေညာချက်တစ်စောင်ကို ဖြန့်ချိခဲ့သည်။

ထိုကြော်ငြာစာကို ဖတ်မိသူ တစ်ဦးမှာ ရီဗာရန်လုဂျီဖြစ်သည်။ သူတို့အတွက် အခွင့်အရေးကောင်းတစ်ခုဖြစ်မည်ဟု ဘုရားကျောင်းတက်ဖော် ကရင်လူမျိုးများကို စည်းရုံး၏။

‘‘မြန်မာပြည်မှာ ပင်ပင်ပန်းပန်း နေကြရသူတွေအတွက် ကောင်းတဲ့ အစပျိုးမှုတစ်ခုပဲလို့ သူကမြင်ခဲ့တယ်။ သူတို့တွေနဲ့ အတူ သူက ဒီကိုလာခဲ့တယ်။ မြေကလည်းကောင်းပြီး ဘဝအခြေချဖို့ ဘာမှလည်း ခြိမ်းခြောက်ခံရစရာ မရှိဘူးဆိုတာကို တွေ့ခဲ့ရတယ်’’ဟု ဦးလုဂျီ၏မြေးဖြစ်သူ အသက် (၆၀)အရွယ် စောအက်ရှဝေရိုဂီက ပြောသည်။
အဘိုးဖြစ်သူ ၁၉၂၅ ခုနှစ် က တည်ထောင်ခဲ့သော ဘုရားကျောင်းမှာ သူက ဘုန်းတော်ကြီးဖြစ်နေသည်။ မြန်မာကနေပြောင်းလာသည့် ပထမဆုံးအသုတ်သည် ကျွန်းစုကမ်းခြေကို ရောက်လာကြသည်မှာ ထိုနှစ် ဧပြီလဖြစ်၏။

နောက်တစ်နှစ်အကြာတွင် နောက်ထပ် အိမ်ထောင်စု ၅၀ ထပ်ပြောင်းလာခဲ့သည်။ သစ်တောများ၊ မြစ်များဖြင့် ဝန်းရံထားသော ဝီဘီသည် သူ့ဘာသာ တစ်သီးသန့်ဆန်မှုကို ရွေးချယ်ခဲ့သည်။ သူတို့ရွာလူထုကို ရန်သူ ဟောင်းများနှင့် ရန်သူသစ်ဖြစ် လာနိုင်သူများဆီကနေ ဖုံးကွယ်လိုခဲ့သည်။

သူတို့၏ တစ်သီးတခြားရှိမှုနှင့် ရှက်ကြောက်သိမ်မွေ့မှုက ကျွန်းစုများကို ရိုက်ခတ်လာသော ကြမ်းတမ်းသောခေတ် သမိုင်းစဉ် ဆက်တစ်လျှောက် သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုကို ကာကွယ်ထိန်းသိမ်းနိုင်ရန် ကူညီပေးခဲ့သည်။ သူတို့သည် ရက်စက်မှုများ၊ သုံးနှစ်ကာလ ဖက်ဆစ်ဂျပန်အစိုးရအုပ်ချုပ်မှု၊ ပြည်မက အုပ်ချုပ်သူများ နှင့် တိုင်းရင်းသားသူပုန်များ၏ တိုက်ပွဲများ၊ ဗြိတိန်အစိုးရ ဆုတ်ခွာခြင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ လွတ်လပ် ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း မြန်ဆန်လှသော အပြောင်းအလဲများနှင့် မထိတွေ့ခဲ့ရပါ။

မိခင်ဘာသာစကား
ယခုအခါ ကရင်လူမျိုးအ သိုင်းအဝိုင်းမှာ ၂,၆၀၀ ဦးဝန်းကျင် ထိ အင်အားတောင့်လာပြီး အက် ဒမန်အလယ်ကျွန်းစု မြောက်ပိုင်း နှင့် ကျွန်းစုမြောက်ပိုင်းပေါ်က ဒီ ဂယ်လ်ပူဝါအနီးရှိ ရွာတစ်ရွာထိပင် ပျံ့နှံ့ရောက်ရှိိလာပြီ။ သို့သော်လည်း လူငယ်မျိုးဆက်များ က အလုပ်အကိုင်အတွက် သူတို့၏ နာမည်ကြီး ရေငုပ်ကျွမ်းကျင်မှုကို အလိုရှိသည့် ခမ်းနားလှသော အပန်းဖြေစခန်းများနှင့် မြို့ကြီးများကို မျက်စိကျလာကြ သည်။

ကိုယ့်အသိုင်းအဝိုင်း ပြင်ပက လူများနှင့် အိမ်ထောင်ပြုသည်ကလည်း ထုံးစံလိုဖြစ်လာကြသည့်အတွက် သူတို့၏ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့ထုံးတမ်းကို စောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းမည့် နည်းလမ်းများကို ကရင်လူမျိုးများက စတင်ရှာဖွေလာကြသည်။

ကျောင်းနံရံပေါ်မှာ အရောင်တောက်တောက် ကာတွန်းများနှင့် ဆုံးမစာများကို ရေးဆွဲ ထားသည့် အစိုးရအလယ်တန်းကျောင်းမှာ ကျွန်းပေါ်ကို စတင်အခြေချလာသော မိသားစုများကို ပညာသင်ပေးရန် ၁၉၂၈ ခုနစ်မှာ လုဂျီမိသားစုက စထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်၏။ ယခုအခါတွင် ထိုကျောင်း က သူတို့ ရိုးရာအမွေအနှစ်၏ သြဇာကြီးသော သင်္ကေတတစ်ခု ဖြစ်လာလေသည်။ နှစ်ပေါင်း ၅၀ ကြအောင် ကရင်ဘာသာစကား မှာ အိန္ဒိယမှာ တရားဝင်သင်ကြာ ခဲ့ခြင်းမရှိပါ။ အစဦးတုန်းကမူ ရွာမှ လူကြီးများက အိမ်မှာ ကရင်စကား ပြောနေကြသည့်အတွက်မူလကနဦး ပြောင်းရွှေ့လာသူများအတွက် ဘာသာစကားက ပြဿနာမဟုတ်ခဲ့ဟု အဆိုပါကျောင်းမှာ ကလေးဘဝကတည်းက ပညာသင်ခဲ့သည့် အသက်(၅၉)နှစ်အရွယ် စောမိုလိုကပြောကြား၏။

သို့သော် ၂၀၀၈ ခုနှစ်က သည်ကျောင်းမှာ စောမိုလို ဆရာအဖြစ် တာဝန်ကျသောအခါ လူငယ်မျိုးဆက်များကြားမှာ ကရင်စာကို မဖတ်တတ်၊ မရေးတတ် ဖြစ်နေသည်ကို သူရော လူအတော်များများ သိလာခဲ့ကြ၏။

‘‘လူ့အသိုင်းအဝိုင်းတစ်ခုအနေနဲ့ ကရင်စကားကို ကျွန်တော် တို့ ကောင်းကောင်းထိန်းသိမ်းထားကြတယ်။ ဒါပေမဲ့ ပုံနှိပ်စာအုပ်တွေမရှိရင် ကရင်စာအရေးအဖတ် ပျောက်သွားတော့မှာ သေချာတယ်’’ဟု သူတို့၏ ဌာနေဟောင်း မြန်မာပြည်နှင့် လှိုင်းထန်လှသော အက်ဒမန်ပင်လယ်ကြီးခြားကာ ကီလိုမီတာများစွာ ခွဲခွာနေခဲ့ပြီး ယဉ်ကျေးမှုအပြောင်းအလဲမရှိခြင်းကြောင့် ဘာသာစကားဖွံ့ဖြိုးမှုက တန့်နေခဲ့သည်။ သူတို့၏ တစ်ခုတည်းသောဖတ်စာမှာ ကရင်ဘုရားကျမ်းစာ ဖြစ်သည်။ ကရင်ရိုးရာသီချင်းများကလည်း တဖြည်းဖြည်းပျောက်ကွယ်လာပြီး ဖျော်ဖြေရေးက အိန္ဒိယဘောလိဝုဒ်သီချင်းများနှင့် ရုပ်ရှင်များသာဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် စောမိုလိုနှင့် ဆရာအချို့က ခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ကို စည်းရုံးကာ ကော်မတီတစ်ခုကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၀ ပြည့်နှစ်တွင် ပထမဆုံးကရင်ဘာသာဖြင့် ပုံနှိပ်ဖတ်စာအုပ်ကို ထုတ်ဝေခဲ့သည်။ ထိုအချိန်ကစပြီး နောက်ထပ်နှစ်မျိုးလောက် ထွက်လာခဲ့သည်။
ဝီဘီက အလယ်တန်းကျောင်းမှာ ရှစ်တန်းအထိ ကရင်စာကို တရားဝင် သင်ကြားပေး သည်။ ယနေ့အချိန်တွင် ကလေး ၇၈ ယောက် ကရင်ဘာသာစကားကို ထိုကျောင်းမှာ သင်နေကြသည်။ ကျောင်းသားများ အင်္ဂလိပ်စာနှင့် ဟိန္ဒူဘာသာဖြင့် ဂဏန်းအလီတွေကို ရွတ်ဆိုချိန်မှာ ကျောင်းတစ်နေရာမှ ကရင်သီချင်းနှင့် ကဗျာရွတ်သံကိုလည်း ကျွန်တော်ကြားရသည်။

လွတ်လပ်စွာ Share နိုင်ပါတယ်
Border Land
Credit: 7 Day News Journal

Loading

Categories
ကရင်လူမျိုး ရိုးရာဓလေ့ ရုပ်သံ

၁၅ ၜၠင်ထင်းၜါ ဖၠုံဏိင်းထင်းသင့်မူႋဏီ (၂၇၄၆ ဏိင်း)

၁၅ ၜၠင်ထင်းၜါ ဖၠုံဏိင်းထင်းသင့်မူႋဏီ (၂၇၄၆ ဏိင်း)
(ဖၠုံပညာ့တ်ုဝါန့်၊ ဍုံထ်ုအင်၊ ဖၠုံထီ့ခါန်ႋ)

၁၅ ကြိမ်မြောက် ကရင်အမျိုးသားနှစ်သစ်ကူးနေ့ အခမ်းအနား (၂၇၄၆)
(တောင်ကလေးကျေးရွာ၊ ဘားအံမြို့၊ ကရင်ပြည်နယ်)

15th Happy Karen New Year Celebrations (2746)
(Taunggalay Village, Hpa-An, Kayin State)

ဩစတြေးလျနိုင်ငံသား Ludo Kuipers ဘားအံမြို့၊ တောင်ကလေးကျေးရွာသို့ ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ရောက်ခဲ့စဥ်အခါက ရိုက်ကူးခဲ့သော ကရင်နှစ်သစ်ကူးနေ့ ဓာတ်ပုံနှင့် ဗီဒီယိုမှတ်တမ်းများ

Images: Karen New Year | Myanmar | Photos | OzOutback

Feature Image: Music and dancing | Karen New Year | Myanmar | OzOutback

Loading