မဟာပညာ

အမူအကျင့်ကောင်း မကျင့်နိုင်လို့ မရပါ။ လွတ်လပ်ရေးတိုင်းပြည် ရှိတဲ့သူတိုင်း စာရိတ္တမဏ္ဍိုင် ယိမ်းယိုင်လို့ မဖြစ်ပါ။

ကမ္ဘာစစ်ကြီးမွေးထုတ်သူ
ဘယ်သူမဆို လွတ်လပ်မှု (လွတ်လပ်ရေး၊ လွတ်လပ်စွာ)တို့ကို လိုချင်၊ နေချင်ကြ တာချည်းပါပဲ။ လှောင်ချိုင့်တွင်းနေရတဲ့ ငှက်၊ ပခြုပ်တွင်း နေရတဲ့မြွေ၊ အကျဉ်းခံနေရတဲ့ အကျဉ်းသမား လွတ်လပ်မှုကို မလိုချင်ဘဲ မရှိပါ။ လူတိုင်း လွတ်လပ်မှုကို ဘာဖြစ်လို့ လိုချင်ကြပါသလဲ။ ဘာကြောင့် လွတ်လပ်ခြင်းကို မြတ်နိုးကြင်နာကြရပါသလဲ။
အရှင်တို့ မြန်မာပြည်ဟာ လွတ်လပ်ရေးရတာ ကြာပါပြီ။ လွတ်လပ်ရေးရလို့ လွတ်လပ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းတဲ့ အတတ်ပညာရေးက လွဲချော်နေကြတယ်။ ရှေးခေတ်ကာလက လွတ်လပ်ရေးကို ထိန်းသိမ်းတဲ့ပညာကို စစ်ပညာလို့ သတ်မှတ်ကြတယ်။ သခင်ပညာလို့လည်း ခေါ်တယ်။ တိုင်းပြည်အတွက် အသက်ပေးတဲ့သူကို သားကောင်းရတနာများ ဆိုပြီး ချီးမွမ်း ကြတယ်။ စစ်မှုထမ်းလျက်နဲ့ ပါလီမန်အမတ်ကြီးတွေ လုပ်ကြတယ်။ ဒီလို လုပ်နိုင်တာကို ထိပ်တန်းရောက်တဲ့ တိုင်းပြည်၊ လွတ်လပ်တဲ့ နိုင်ငံသူ နိုင်ငံသား ပီသပေတယ်လို့ ချီးမွမ်းကြ တယ်။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ခေတ်က ထိပ်တန်းရောက်တယ်ဆိုပေမယ့် ကမ္ဘာစစ်ကြီးကို မွေးထုတ်တဲ့ သူတွေ ဖြစ်ကြတာကြောင့် သခင်ပညာပဲခေါ်ခေါ်၊ ဘယ်လိုပညာပဲခေါ်ခေါ် လွဲချော်နေတာတော့ အမှန်ပါပဲ။

ကမ္ဘာဖျက်ပညာ
ပထမကမ္ဘာစစ်၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မွေးထုတ်တဲ့သူတွေဟာ ပဋိပက္ခကမ္ဘာသာမွေးထုတ်နိုင်ခဲ့ကြတာပါ။ ငြိမ်းချမ်းရေးကို မမွေးထုတ်နိုင်ကြပါဘူး။ နပိုလီယံ ဆိုသော ပုဂ္ဂိုလ်ကို ကြည့်ပါ။ စစ်အောင်ပွဲ အလီလီ အောင်မြင်နေတယ် ဆိုပေမယ့် ငြိမ်းချမ်းရေးအောင်မြင်ခြင်း မဟုတ်ပါ။ မေ့လျော့ပြီး အောင်မြင်နေတဲ့သူပါ။ ကြာရှည်တဲ့ အောင်မြင်ခြင်း မဟုတ်ပါ။ စည်းစိမ်ယစ်မူးတဲ့ အောင်မြင်မှုဟာ အထူးအဆန်း မဟုတ်ပါ။ ရာဇဝင်၊ သမိုင်းမှာ လည်း အရိုင်းအစိုင်းသက်သက်မျှသာ ကျန်နေတာပါ။ ဘာမှအကျိုးမရှိတဲ့လုပ်ရပ်ကို (လွှတ် လပ်ရေး)ကို စစ်ပညာ၊ သခင်ပညာနဲ့ နှိုးထ၊ လှုံ့ဆော်ပြပေမယ့် ယခုခေတ်ကာလနဲ့ အလွန် ခြားနားနေပါပြီ။ တကယ်တော့ လွတ်လပ်ရေးဆိုတာ စစ်မတိုက်ဘဲ ရှိနေတာပါ။ မသိမ်းပိုက် ဘဲ ရှိနေတာပါ။ စစ်ကြောင့်နယ်ချဲ့၊ နယ်ချဲ့ကြောင့် ဖျက်ဆီးမှု ပြုလုပ်ကြတာပါ။ ဒီပညာမျိုးကို (သခင်ပညာ၊ အရှင်ပညာခေါ်တဲ့ ကမ္ဘာဖျက်ပညာကို) စစ်နဲ့ ကာကွယ်မှု ပြုနေကြတာဟာ (အားပေးနေတာဟာ) ထိပ်တန်းရောက်တဲ့သူတွေ ဒီအဆိုကို မကြေညာသင့်ပါဘူး။

အကြောက်တရား ရေးဆွဲထားတဲ့ပညာ
တိုင်းပြည်တစ်ပြည်ရဲ့ ဆုတ်ယုတ်မှု အတက်အကျဟာ အကြောင်းကြောင့် အကျိုး တရားတွေပါ။ ကောင်းသောအကြောင်း တရားများကို လိုက်နာတဲ့ ပြည်သူဟာ တိုင်းပြည်၊ လူမျိုး၊ အကျင့်တရား ကောင်းနေမှာပါ။အကျင့်ကောင်းတယ်၊ မကောင်းဘူး ဆိုတာက လွတ်လပ်ရေးနဲ့ မဆိုင်ပါဘူး။ လွတ်လပ်မှုနဲ့ မဆိုင်ပါဘူး။ လွတ်လပ်နေတဲ့ တိုင်းပြည်တစ်ပြည် ကို စစ်ရေးနဲ့ ကြေညာမယ် ဆိုရင်လည်း မထူးပါဘူး။ လွတ်လပ်ရေးအတွက်နဲ့ အသက်ပေး ကြတဲ့ခေတ်ကာလဆိုတာ ရှိခဲ့တယ်။ ဒီမိုကရေစီ၊ ဆိုရှယ်လစ်၊ ကိုလိုနီ၊ ကွန်မြူနစ် စတဲ့ နိုင်ငံရေးလမ်းစဉ်အတွက်နဲ့ အသက်ပေးစွန့်စားတဲ့သူတွေ အများကြီးပါပဲ။ ဒီလမ်းစဉ်၊ ဒီအတွေး ဟာ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ထဲက တွေးခေါ်ဖန်တီးတဲ့ လူမှုပညာပါ။ ဒီလူမှုပညာဟာ လူကို ကောင်းကျိုးပေးတာ ဘာတစ်ခုကောင်းမှ မပါပါ။ အမိန့်၊ စည်းကမ်း၊ ဥပဒေထုတ်ပြီး ခုံရုံး တင်တဲ့ အတတ်ပညာသက်သက်ပါ။ ဒီပညာမျိုးကို မျိုးစေ့ချလို့ ခဏ ခဏ အယူကွဲပြား ခြားနားကြတာဟာ ဘေးကင်းတဲ့ ပညာရေး မဟုတ်ပါ။ ဘေးမကင်းတဲ့ပညာကို လူတွေ ဘယ်လိုတွေးတွေး၊ ဘယ်လို ယူဆယူဆ တွေးလို့၊ ယူဆလို့ မကုန်မဆုံးနိုင်ပါ။ ပုဂ္ဂိုလ်ယူဆမှု ကို ကိုးကွယ်သင်ယူ မှတ်သားထားမှုဟာ ကိုယ်တွင်းဉာဏ်ထဲက အသိအမြင် ဖြစ်မလာပါ။ မကျင့်ဘဲ သိတဲ့ ဉာဏ်ပညာအားလုံးဟာ ဘေးကင်းရန်ကွာတဲ့ ပညာမဟုတ်၊ အကန်းပညာပါ။ လူမှုအခွင့်အလမ်းပညာပါ။ စာရိတ္တ အထောက်အကူပြုတဲ့ ပညာမပါဘဲ အကြောက်တရား ရေးဆွဲထားတဲ့ ပညာမျိုးဟာ လူမှုဘဝနိုင်ငံရေးထဲက လွတ်လပ်ရေးပေးတဲ့ပညာ မဟုတ် ကြောင်း ထင်ရှားပါပြီ။

ကျန်းမာရေးနဲ့ ပညာရေး မပြည့်စုံ

ယနေ့အရှင်တို့ တိုင်းပြည်ဟာ လွတ်လပ်တဲ့ အချုပ်အခြာပိုင်စိုးတဲ့ တိုင်းပြည်ပါ။ လွတ်လပ်ရေးကို ရယူပိုင်ဆိုင်လိုတဲ့ စိတ်ဓာတ်ကြောင့် စုပေါင်း၊ ပူးပေါင်းပြီးတော့ လွတ်လပ် ရေးကို ရယူကြတာပါ။ တစ်ယောက်ကောင်း၊ တစ်ဦးကောင်းနဲ့ ရယူခဲ့တဲ့ လွတ်လပ်ရေး မဟုတ်။ သခင်ပညာနဲ့ လွတ်လပ်ရေးကို ရယူခဲ့ခြင်းမဟုတ်။ အကျင့်ကောင်း၊ စနစ်ကောင်း စည်းကမ်းသေဝပ်စွာနဲ့ ရယူခဲ့တဲ့ လွတ်လပ်ရေး ဖြစ်တယ်။ မှန်ပါပြီ။ လွတ်လပ်ရေးရှိတဲ့ တိုင်းပြည်ကြီး ဖြစ်ပေမယ့် လွတ်လပ်မှုပညာရပ်ဝန်း ကောင်းစွာ (ကောင်းကောင်း) မသင်ယူ ကြရတာကြောင့် လူမှုအတတ်ပညာအမျိုးမျိုးနဲ့ ဝေးကွာကြရတယ်။ ဘာသာတရား၊ ဘာသာ ရေး အတတ်ပညာ အားကောင်းကြပေမယ့် လွတ်လပ်ရေးတရား၊ လွတ်လပ်မှုအတတ်ပညာ သင်ယူတတ်မြောက်မှု နည်းပါးကြတာကြောင့် ယနေ့ချိန်တိုင် နိုင်ငံရေးအတွေးအမြင်များ လွဲမှားတိမ်းချော်နေတုန်းပါပဲ။ ကောင်းသော အကြောင်းတရားကောင်းကို လိုက်နာနိုင်ကြတဲ့ ပြည်သူတွေ နည်းပါးခြင်းကြောင့်နဲ့ လူထုကျန်းမာရေး အတတ်ပညာရပ်များ အသိဉာဏ်များ အသိဉာဏ်ကြွယ်ဝမှု အားနည်းနေကြသေးတာကြောင့် အရှင်တို့ရဲ့ မြန်မာပြည်သူပြည်သားတွေ ဟာ ကျန်းမာရေးနဲ့ ပညာရေး မပြည့်စုံနိုင်ကြဘဲ ရှိနေပါသေးတယ်။

အသိပညာနဲ့ အတတ်ပညာ အားနည်းနေကြလို့

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်၊ ထိန်းသိမ်းမှုအားနည်းတဲ့လူမျိုးဟာ ပညာရေး အထွတ် အထိပ်သို့ မရောက်နိုင်ကြပါ။ ပညာရေးအထွတ်အထိပ်သို့ မရောက်နိုင်ကြရခြင်းရဲ့ အကြောင်း ရင်းဟာ အခြေခံကျန်းမာရေးကို မစောင့်ရှောက်၊ မကာကွယ်တတ်လို့ပါပဲ။ ယနေ့ ကမ္ဘာ့ လူဦးရေ သုံးချိုးတစ်ချိုးစာဟာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်ထိန်းသိမ်းမှု အားနည်းနေကြသေး တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီးတွေက ဝေဖန်ပြောဆိုထားတာကို တွေ့ရတယ်။ အထူး သဖြင့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု အားနည်းရခြင်းအကြောင်းရင်းက အခြေခံအတတ်ပညာနဲ့ အသိပညာ အားနည်းနေကြလို့ပါပဲ။ အတတ်ပညာနဲ့ အသိပညာအား နည်းရခြင်းဟာလည်း ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက် ထိန်းသိမ်းမှု အားနည်းနေကြလို့ပါပဲ။

စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးသောတိုင်းပြည် ဖြစ်လာမှာ မဟုတ်

ကိုယ်ကျန်းမာ၊ စိတ်ချမ်းသာရတဲ့ အမျိုးသားအားလုံးဟာ မရ၊ မထွန်းကားတာ မရှိပါ။ ဘေးများ မကင်းကြတာ မရှိပါ။ ကျန်းမာလို့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးပြီး အထွတ်အထိပ် သိတဲ့ ဉာဏ်ပိုင်ရှင်တွေ ကမ္ဘာပေါ်မှာ မရှားပါ။ လောကီအတွက် ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုး နားလည်တဲ့သူ၊ ဆိုးကျိုးမပါ၊ ကောင်းကျိုးသက်သက် နားလည်တဲ့သူတွေဟာ အခြေခံကြောင်း တောင်ကလေး ဓမ္မစာပေတိုက်ရင်းက ကျန်းမာရေးအာဟာရဓာတ်ပါပဲ။ အာဟာရဓာတ်(အာဟာရပစ္စည်း) အခြေခံအကြောင်း ရင်း မကောင်း(မပြည့်စုံ)တဲ့သူဟာ ထိုးထွင်းမှုဉာဏ်အဆင့်ဆင့် မသိမမြင်နိုင်ပါ။ ထိုးထွင်း ဉာဏ်အားနံ့ရင် အသိဉာဏ်ပညာ အားနည်းတယ်။ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အားနည်း ပြီးဖြစ်ရင် အကျင့်ကောင်း၊ အကျင့်မြတ်တွေ သေချာစွာ မကျင့်ကြံနိုင်ဘဲ အာဟာရပစ္စည်း ဓာတ်တွေ ချို့ယွင်းတယ်။ အာဟာရဓာတ် ချို့ယွင်းမှုကြောင့် ရုပ်နာမ်တရား အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်စေနိုင်တဲ့ ဉာဏ်မူရင်းတွေ ပြတ်စဲပြီး အကျင့်မပါတဲ့ အမူအကျင့်မကောင်းတာတွေ (မကောင်းမှုတွေ) ပြုမူမှု ရဲတင်းပြီး မဆုံးနိုင်တဲ့ အဆုံးအဖြတ်တွေ များလာတယ်။ ဒီဓလေ့ ကြောင့် ဉာဏ်မပါတဲ့ အခြေခံလွတ်လပ်မှုတွေ၊ စည်းမသေကမ်းမသေတဲ့ လူမှုအကျင့်စရိုက် ဆိုးတွေ ဖြစ်လာကြတယ်။ ဒီလိုစိတ်ဓာတ် (စိတ်ထား)မျိုးနဲ့ တိုင်းပြည်ကို တည်ထောင်နေသမျှ ကာကွယ်နေသမျှ စည်ပင်ဖွံ့ဖြိုးသောတိုင်းပြည် ဖြစ်လာမှာ မဟုတ်။ (ဖြစ်မလာပါ။)

ဆင်ခြင်တုံတရားနဲ့ ဆင်ခြင်

ကမ္ဘာပေါ်မှာ လူမျိုးအသီးသီးထဲက လွတ်လပ်တဲ့ လူမျိုးတစ်မျိုးအဖြစ်နဲ့ မြန်မာပြည် မြန်မာလူမျိုး ရှိခဲ့တာ အမှန်ပါပဲ။ လူမျိုး၊ နိုင်ငံ၊ တိုင်းပြည် ထူထောင်ထားနိုင်မှ ရှိပါရက်နဲ့ ယနေ့အချိန်တိုင် တစ်မျိုးသားလုံးရဲ့ အကျင့်စာရိတ္တ ကောင်းမွန်မြင့်မြတ်ရေးအတွက် အထွတ် အထိပ်သို့ ဘာကြောင့် မရောက်ကြရသေးသလဲ။ ဘာကြောင့် ညီညွတ်မှု မရှိကြရသေးသလဲ။ ဘာတွေများ လိုအပ်နေသလဲ။ ဘာတွေများ ဖြည့်ဆည်းပေးကြရမလဲ ဆိုတဲ့အကြောင်း(ကိစ္စ) ကို တွေးကြည့်မိကြမှာပါ။ အရှင်တို့ဟာ ကျန်းမာရေးအာဟာရဓာတ် ပြည့်စုံနိုင်မှုအင်အားနည်း ကြတာကြောင့် ပညာရေးအဆင့်အတန်း၊ တွေးခေါ်ရေး အသိအမြင် အားနည်းနေကြတယ်။ // အားနည်းမှု များပြားတာကြောင့် သည်းခံ၊ ခွင့်လွှတ်မှုစိတ်ဓာတ် နည်းပါးကြတယ်။ တစ်ဦး အပေါ် တစ်ဦးက အတွေးအမြင် လွဲမှားကြတယ်။ အထင်သေးကြတယ်။ အမြင်သေးကြ တယ်။ ရိုသေလေးစားကြမှု၊ ရိုင်းပင်းစွာ ကူညီကြမှု အားနည်းကြတယ်။ မိသားစုအရေး မလုံလောက်မှုကြောင့် တိုင်းပြည်အရေးအတွက် လုံလုံလောက်လောက် မထိန်းသိမ်းမကာကွယ် နိုင်ကြဘဲ အချင်းချင်း လေးစားမှု ကြင်နာချစ်ခင်ရမှုတရားတွေလည်း နည်းပါးကြကုန်တယ်။ ဒီလိုဖြစ်လာရတာဟာ (ဖြစ်လာနေရတာကို) ဦးဆောင်သူတွေရဲ့ အပြစ်သက်သက်တစ်ခုတည်း လို့ မမြင်ကြဘဲ အခြေခံအမာခံ မကောင်းလို့ပဲ။ ဒါမှမဟုတ် မကောင်းလို့သာ ဆင်ခြင်တုံ တရားနဲ့ ဆင်ခြင်ရမယ်။ မြင်ရမယ်။

ဒုက္ခရောက်ကြရတဲ့ တိုင်းပြည်တွေ

မြန်မာတိုင်းပြည်ဟာ အုပ်ချုပ်ရေး ကြမ်းလွန်းတာကြောင့်၊ ဒါမှမဟုတ် အုပ်ချုပ်ရေးညံ့လွန်းတာကြောင့် တိုးတက်မှု နောက်ကျခဲ့ပြီး နောက်ကျကျန်နေကြရတယ်လို့ ပြောဆိုနေ ကြတာကို ကြားရတယ်။ တိုင်းပြည်တိုးတက်မှုဟာ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်းဖို့သက်သက်နဲ့မဆိုင် ပါ။ အုပ်ချုပ်ရေး ဘယ်လိုညံ့ညံ့ လူကောင်းဖို့သာ ပဓာနကျပါတယ်။ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်းလို့ အရင်းအမြစ်ကမှ မကောင်းရင် တိုးတက်နိုင်စရာ အကြောင်းမမြင်ပါ။ နေရာတကာမှာ တိုးတက်လို့သာ ထင်ရပေမယ့် ဆုတ်ယုတ်ပျက်စီးစရာတွေ အများကြီးနဲ့ ပေးဆပ်ရတယ်။ ပေးဆပ်ရမှုထဲက အကျင့်စာရိတ္တပျက်ယွင်းမှုနဲ့ ပေးဆပ်ကြရတဲ့ တိုင်းပြည်မှာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု၊ ပညာရေးဆုတ်ယုတ်မှု၊ အမိန့်ထုတ်မှုနဲ့ပဲ အချိန်တွေ ကုန်ပြီး ထင်သလို ခရီးမပေါက်ဘဲ ဒုက္ခရောက်ကြရတဲ့ တိုင်းပြည်တွေ အများကြီးပါပဲ။

လွတ်လပ်ရေးလား၊ ငြိမ်းချမ်းရေးလား

၂ဝ၁၂ ခုနှစ်အတွင်း နိုင်ငံတကာမှာရှိကြတဲ့ တိုင်းပြည်အချို့ရဲ့ လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေး အရှုပ်အထွေးတွေကိုကြည့်ရင် အရှင်တို့တိုင်းပြည်နဲ့စာရင် အရှင်တို့တိုင်းပြည်မှာ ပိုပြီး ငြိမ်းချမ်း ပါသေးတယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေး ကြွေးကြော်ထားကြတဲ့တိုင်းပြည်တွေ၊ လွတ်လပ်ရေး ကြွေးကြော် ထားကြတဲ့ တိုင်းပြည်တွေ ယခုအချိန်အခါမှာ လွတ်လပ်ရေးရော၊ ငြိမ်းချမ်းရေးပါ သူတို့တွေ ဘာဖြစ်လို့ မခံစားကြရပါသလဲ။ သူတို့တိုင်းပြည် လွတ်လပ်ရေးရခဲ့တာ နှစ်လကြာရှည်စွာ ရှိနေပြီပဲ မဟုတ်လား။ အခုမှ ဆူဆူပူပူနဲ့ တိုက်ခိုက်ကြ၊ ဝေဖန်ကြ၊ ဆဲကြဆူကြ၊ ရန်ဖြစ်ကြနဲ့ အမူအကျင့်ကောင်းတွေ ပျောက်ပြီး၊ ဆိုးတဲ့အမူအကျင့်တွေ ထားပြီး၊ ဒေါသတွေ၊ အာဃာတ တွေ ထားပြီး သောင်းကျန်းမှု ဖြစ်လာကြတယ်။

ဒီလို ဖြစ်လာရခြင်းအကြောင်းရင်းကို ရှာကြည့်ရင် အခြေခံအရ
(၁) လူမှုဘဝဖြစ်စဉ်အကြောင်း (အရေး)(ကိစ္စ)ကို နိုးနိုးကြားကြား ဂရုမစိုက်ခြင်း၊
(၂) လူထုကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု အားနည်းခြင်း၊
(၃) အခြေခံပညာရပ်များ ထိရောက်စွာ မသင်ပြနိုင်ခြင်း၊ သင်ယူမှု အားနည်းခြင်း၊ 
(၄) နိုင်ငံရေးနည်းကို စစ်ရေးအရဖြေရှင်းခြင်း၊
(၅) အစွန်းရောက်သော ထိတွေ့မှု ဘာသာတရားနောက်ကို အားသာခြင်း၊
(၆) အကျင့်စာရိတ္တ စောင့်ထိန်းမှု နည်းပါးခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်လာခဲ့တယ်လို့ (များသောအားဖြင့်) ယူဆနိုင်ပါတယ်။

ကျယ်ဝန်းတဲ့ ကောင်းကျိုးတရား

တစ်မျိုးသားလုံးရဲ့ အမျိုးသားရေးအတွက်ကို ငါဟူသော မာန်ယစ်တဲ့ စရိုက်ဆိုး ကြောင့် လူသားကို လူလိုမမြင်ဘဲ (နိုင်ငံသားကို နိုင်ငံသားအဖြစ် မမြင်ဘဲ) ပြည်စိုးပိုင်နက်အုပ်စိုးလိုတဲ့ သမစိတ်မဟုတ်တဲ့စိတ်ကြောင့် စိတ်ဓာတ်ချင်း ကွဲပြားလာကြပြီး တော်လှန်စစ် တွေ ခင်းကျင်းကြတယ်။ အဆိုးတရားတွေနဲ့ နိုင်ထက်စီးနင်း ပြုမူကြတယ်။ အသက်ချကံတွေ ကျူးလွန်ကြတယ်။ မိသားစုတွေ ကွဲကွဲကွာကွာ ဖြစ်ကြရပြီး စားစရာ၊ ခိုစရာတွေ မဲ့ပြီး အားကိုးရာပါ မဲ့သွားကြတဲ့ လွတ်လပ်တဲ့ တိုင်းပြည်အချို့ရဲ့ အဖြစ်အပျက်ကို တွေ့ရတဲ့အခါ စိတ်ချမ်းသာစရာ၊ အတုယူစရာ၊ အားရစရာတစ်ခုမှ မပါဘဲ ဖြစ်နေတယ်။ ဒီလိုအဖြစ်မျိုး မြင်ရ တွေ့ရ ကြုံရတဲ့ နိုင်ငံသားတွေဟာ အဖြစ်စုံ ဒဏ်ရာစုံမှုကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လွတ်လပ်ရေး ပေးနေတာတောင်မယုံဘဲ (အယုံအကြည်မရှိ) ရှိနေကြတယ်။ မိုက်တဲ့အကျင့် စရိုက်ကို ကိုးကွယ်။ နောက်လိုက်ပါများရင် လိမ္မာယဉ်ကျေးဖို့အတွက် ခက်ခက်ခဲခဲ ရှိမယ့်။ ယုံကြည်ချက် ပြန်လည်တည်ဆောက်နိုင်ဖို့အတွက် အသိဉာဏ်ကျယ်ဝန်းတဲ့ ကောင်းကျိုးတရား ရှေးရှုလာတတ်ရေးကို ကြိုးစားရမယ်။

လူတစ်ဦးဟာ –
(၁) အများကောင်းကျိုး ရှေးရှုတတ်ခြင်း၊
(၂) မျှတသောစိတ်ရှိခြင်း၊
(၃) ကိုယ်ချင်းစာတရား ထားတတ်ခြင်း၊
(၄) အမျိုးကို ချစ်ခြင်း (တိုင်းပြည်ကို ချစ်ခြင်း) စိတ်ဓာတ် ထားတတ်ဖို့ လိုတယ်။ မိမိတစ်ဦးတည်း ကောင်းကျိုးပြုတာထက် အများကောင်းကျိုး မပြုဘဲ မရပါ။ အများအကျိုး သယ်ပိုးရွက်ဆောင်နိုင်တဲ့သူဟာ ကိုယ်ကျင့်တရား ကောင်းမွန်လို့ပဲ။ ကိုယ်ကျင့် ကောင်းတရားရှိတဲ့သူဟာ အများအကျိုး ကောင်းကျိုးကိုပဲ ဦးတည်ပါတယ်။ အကျိုးကောင်းကို လိုလားတဲ့စိတ်ဓာတ်ဟာ အလွန်မြင့်မြတ်တဲ့စိတ်ဓာတ် ဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်ဓာတ်မြင့်မြတ်သူရဲ့ အလုပ်ဟာ ကျယ်ဝန်းတဲ့ ကောင်းကျိုးတရားပေးတဲ့အလုပ် ဖြစ်ပါတယ်။

မြင့်မားကျော်ကြားသော မြန်မာပြည် ဖြစ်အောင်

နောက်ဆုံး (နောက်ပိတ်ဆုံး) မှာ ရောက်သွားကြတဲ့သူတွေဟာ ထိပ်ဆုံးပြန်ရောက်ဖို့ အလွန်ကြိုးစားရမယ်။ ကျယ်ဝန်းတဲ့ နိုင်ငံရေးလောကကို အရှင်တို့ ပြည်သူပြည်သားတွေ လေ့လာမှတ်သားနိုင်ကြပြီး တိုင်းပြည်၊ လူမျိုး ဆုတ်ယုတ်မှုမရှိ အလျင်အမြန် ဦးမော့လာ အောင် ပူးပေါင်း၊ စုပေါင်းအားထုတ်ကြဖို့ လေးနက်တဲ့ စိတ်အဆုံးအဖြတ် ထားရမယ်။ မြန်မာပြည် တစ်သက်လုံး မပျက်စီးအောင်၊ ဆုတ်ယုတ်မှုမရှိအောင်၊ မူဘောင်စနစ်ကောင်း နဲ့ တည်ထောင်ကြပြီး မြင့်မားသောကျော်ကြားသော “မြန်မာပြည်” ဖြစ်အောင် ဖန်တီးကြဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။

တိုင်းပြည်တိုးတက်မှုဟာ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်းဖို့ သက်သက်နဲ့ မဆိုင်ပါ။ အုပ်ချုပ်ရေး ဘယ်လိုညံ့ညံ့ လူကောင်းဖို့သာ ပဓာနကျပါတယ်။ အုပ်ချုပ်ရေးကောင်းလို့ အရင်းအမြစ်ကမှ မကောင်းရင် တိုးတက်နိုင်စရာအကြောင်း မမြင်ပါ။

ကိုးကား။ တောမှီရဟန်း၏ “အဝိဟိံသာနိုင်ငံရေး (၂၀၁၆)၊ စာမျက်နှာ ၂၉၁-၂၉၇၊ အဝိဟိံသာနိုင်ငံရေး (၃၇)” မှကောက်နုတ်ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။

လူတိုင်း စွမ်းရည်သတ္တိ ကြီးမားရမည်။

အကျိုးပြုလုပ်ငန်း မဟုတ်

မျက်စိနဲ့ မြင်နိုင်တဲ့လောကကို ကြည့်ရုံလေးနဲ့ ဒီလောကအားလုံးကို သိမြင်နိုင်မယ် မဟုတ်ပါ။ ကောင်းသူ၊ ဆိုးသူတွေရဲ့ အပြုအမူ၊ အကျင့်တရားတွေဟာလည်း သာမန်မျက်စိ ကြည့်ရုံလေးနဲ့ မသိမြင်နိုင်သလို နိုင်ငံရေးမျက်နှာပြင်ပေါ်မှာ ပေါ်ပေါက်လာတဲ့အမိန့် (ပေါ် ပေါက်ခဲ့မည့်အမိန့်) တွေဟာလည်း နိုင်ငံရေးသမားမဟုတ်တဲ့သူတွေ နားလည်နိုင်ကြမှာ မဟုတ်ပါ။ နိုင်ငံရေးလောကထဲက ထွက်ပေါ်လာတဲ့ အမိန့်၊ အာဏာ၊ အုပ်ချုပ်မှု၊ စီမံမှုတွေ ဟာ နှိပ်စက်မှု၊ ညှဉ်းပန်းမှု ကင်းလွတ်ခြင်း မရှိရင် လူသားအတွက် အကျိုးပြုလုပ်ငန်းလို့ မဆိုနိုင်ပါ။

ပျက်သုဉ်းစေပါတယ်

ယနေ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးကျက်သရေဟာ အခွင့်အရေးဆိတ်သုဉ်းရေးပြဿနာ၊ တန်းတူ ရေးပြဿနာ၊ မညီမျှရေးပြဿနာ၊ မညီညွတ်ရေးပြဿနာ သက်သက်မျှသာ ပြသနိုင်ပါတယ်။ ဒီပြသချက်ဟာ နိုင်ငံရေးကျက်သရေလို့ မဆိုနိုင်ပါ။ နိုင်ငံရေးကျက်သရေဟာ အရာခပ်သိမ်း ငြိမ်းချမ်းရေးပဲ ဖြစ်ရမယ်။ ဘယ်ကာလ၊ ဘယ်ဒေသတွေမှာမဆို မငြိမ်းချမ်းရင် ကျက်သရေ မရှိပါ။ ကြမ်းတမ်းခြင်း၊ ပူပင်ခြင်း၊ ထိုင်းမှိုင်းခြင်း၊ ပျံ့လွင့်ခြင်း၊ တုန်လှုပ်ခြင်း၊ အကျိုးမဲ့ခြင်း၊ ညှဉ်းဆဲခြင်းစသော ညှဉ်းဆဲမှု မကင်းတဲ့နိုင်ငံရေးဟာ ကျက်သရေ အလွန်မဲ့ရိုင်းနေပါတယ်။ အရာခပ်သိမ်း အကျိုးကောင်းတရားများ ယုတ်မာစေပါတယ်။ ပြဿနာအရပ်ရပ်ကို မွေးထုတ် ပေါက်ပွားစေတဲ့ နိုင်ငံရေးဟာ အကြမ်းဖက်တဲ့နိုင်ငံရေးပါပဲ။ အကြမ်းဖက်ခြင်းဟာ လူသားတွေရဲ့ မူလကျက်သရေ အခွင့်အရေးကို ပျက်သုဉ်းစေပါတယ်။

အဆုံးသတ်နိုင်မှာ မဟုတ်

လောကမှာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ပညာပေးထိန်းသိမ်းတာ၊ ပြုစုပျိုးထောင်တာ၊ အပြစ်ဒဏ်ပေးတာတွေ လုပ်နေတာဟာ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအတွက် အကျိုးကောင်း မဟုတ် ပါ။ အကျဉ်းထောင်၊ အချုပ်ခန်း၊ ပြုပြင်ရေးစခန်း ဆိုတာလည်း တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအတွက် အခါခပ်သိမ်း ငြိမ်းချမ်းသာယာစေမည့်အလုပ် မဟုတ်ပါ။ အခြေခံလိုအပ်ချက်များ မဟုတ်တာ ကြောင့် မတရားမှုကို ပို၍တိုးပွားစေနိုင်တယ်။ တကယ်တော့ လူတိုင်းမှာ အရည်အချင်းနဲ့ အရည်အသွေး မမြင့်မားရင် တိုင်းပြည်အတွက် တိုးတက်မြင့်မားအောင် ဘယ်လိုလုပ်လုပ် မတိုးတက်နိုင်ပါ။ တိုင်းပြည်တစ်ပြည်မှာ ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ ဆိုးဝါးမှုပြင်းထန်ရင် ရက်စက် အကြမ်းဖက်မှုလုပ်ငန်းတွေ အဆုံးသတ်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။

ဖြတ်တောက်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါ တိုင်းပြည်တစ်ပြည်မှာ
(၁) မတရားသဖြင့် နစ်နာနေသူများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ကြပြီလား။
(၂) ဥပဒေချိုးဖောက်နေတဲ့သူတွေကို ထိန်းချုပ်တားမြစ်နိုင်ကြပြီလား။
(၃) အများပြည်သူ ကိုယ်၊ စိတ်၊ ကျန်းမာ၊ ချမ်းသာရေးအတွက် လုံခြုံစိတ်ချရတဲ့ နယ်ပယ်များ ဖန်တီးပေးနိုင်ကြပြီလား ဆိုတဲ့ လူမှုဘဝ ငြိမ်းချမ်းရေး အခြေခံသုံးပါးကို မဆောင်ရွက်ပေးနိုင်သမျှ အကြမ်းဖက်မှုကို ဘယ်တော့မှ ဖြတ်တောက်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။

ပြည်သူကို ပစ်မှတ်ထား

ယနေ့အကြမ်းဖက်မှုရဲ့ ပစ်မှတ်ဟာ အရပ်သားပြည်သူကို ပစ်မှတ်မထားဘဲ မရှိပါ။ အာဏာတစ်ခုရယူတဲ့နေရာမှာ ပြည်သူကို ပစ်မှတ်ထားခြင်းဟာ ကောင်းတဲ့နိုင်ငံရေး အစဉ် အလာ မဟုတ်ပါ။ လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေဟာ ဒုက္ခဆင်းရဲမှု ကြုံလာရင် ဝင်ရောက်တားဆီးဖို့၊ ကာကွယ်ဖို့ မပျက်ကွက်သင့်ပါ။ အပြည်ပြည်၊ အရပ်ရပ် ငြိမ်းချမ်းရေး မတည်ဆောက်နိုင် ခြင်းဟာ လူမှုအန္တရာယ်ကြီးစိုးမှုခံရမှာ သေချာတယ်။ လူမှုအန္တရာယ် လျော့ပါးဖို့အတွက် မကျိုးလွယ်မပဲ့လွယ်သော လူမှုဘဝနိုင်ငံရေး အခြေခံအုတ်မြစ်ကောင်းကို တည်ဆောက်ပေးနိုင် ရမယ်။ အကြမ်းဖက်တဲ့နိုင်ငံရေးဟာ ဘယ်လှုပ်ရှာမှုမျိုးမဆို ချန်လှပ်ထားခြင်း၊ မပါဝင်ခြင်း၊ မပူးပေါင်းခြင်းနဲ့ ဗဟိုပြုထားရမယ်။ မတရားမှုပြုတဲ့သူကို အရှက်ရစေရမယ်။ အာဏာ စွမ်းရည် တိုးချဲ့တဲ့သူကို ဝိုင်းပယ်မှုနဲ့ အနိုင်ယူရမယ်။ ဖိအားပေးရမယ်။ အရှင်တို့ရဲ့ ရပိုင်ခွင့်များကို ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု ကင်းရမယ်။ ခြိမ်းခြောက်မှု ကင်းရမယ်။ ကြောက်လန့်မှ ကင်းရမယ်။ နားလည်အသိအမှတ်ပြုပေးခြင်း မသိတဲ့ ခေါင်းဆောင်ကို ဥပေက္ခာပြုရမယ်။ စိတ်ရှည်သည်းခံခြင်း မရှိတဲ့ ခေါင်းဆောင်ကို ပညာပေးရမယ်။ စမ်းသပ်ရမယ်။

တရားမျှတမှုကို ဖျက်ဆီးခြင်း

လူတွေဟာ လိုအပ်ချက်မပြည့်စုံရင် တရားမျှတမှုမရှိကြောင်း တွေးထင်လာတတ် စမြဲပါ။ နှိမ့်ချခံရသူ၊ မတရားပြုခြင်း ခံရသူလို့ မြင်လာတတ်ပါတယ်။ စဉ်းစားလာတတ် ပါတယ်။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ချို့ယွင်းမှု များပြားလာတဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းဟာ ကာကွယ်မှုအမျိုးမျိုးလည်း စဉ်းစားလာတတ်ပါတယ်။ လိုအပ်ချက်များ ငြင်းပယ်ခံရခြင်း၊ လိုချင်တဲ့အရာများ မရခြင်းဟာ အကြမ်းဖက်မှုရဲ့လမ်းစပါပဲ။ အကြမ်းဖက်မှုဆိုတာ တရား မျှတမှုကို ဖျက်ဆီးခြင်းပါပဲ။

မပြီးဆုံးနိုင်တဲ့ အကြမ်းဖက်သံသရာ

လူတွေဟာ လိုအပ်ချက်နဲ့ ရပိုင်ခွင့် မညီမျှရင် သေကျေပျက်စီးမှု အကြံအစည်၊ ဆင်းရဲမှုရောက်အောင် အကြံအစည်တွေ ပြုလုပ်ဖို့ နီးကပ်လာပါတယ်။ ခြားနားမှုများပြားတဲ့ လူမှုရေးဟာ အကြမ်းဖက်မှုကို အားပေးပါတယ်။ အချက်ပေး တပ်လှန့်သလို ဖြစ်တယ်။ လူမှုဘဝအဆောက်အအုံကို အကြမ်းဖက်မှု ခံစားရရင် လူမှုသဘာဝ ယဉ်ကျေးမှုတွေ ထိခိုက် သွားနိုင်ပါတယ်။ လူဆိုတာ အမှန်တရားအပေါ်မှာ အခြေပြုတဲ့ အရည်အသွေးနဲ့ ပြည့်စုံတာကို နေချင်ကြတယ်။ အမှန်တရားကို အခြေပြုပါရက်နဲ့ မိမိရဲ့ အခြေပြုထားတဲ့ အရည်အသွေးကို စော်ကားမှုခံရရင် အကြမ်းဖက်မှုသံသရာ ပြီးဆုံးနိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။

အကြမ်းဖက်မှု ဆက်နွှယ်တဲ့ ပြဿနာကြောင့် –

(၁) ပုန်ကန်လှုပ်ရှားမှုများ၊
(၂) အကြမ်းဖက်ဝါဒများ၊
(၃) ပြည်တွင်းစစ်များ၊
(၄) တော်လှန်ပုန်ကန်မှုများ၊
(၅) အာဏာသိမ်းမှုများ၊
(၆) စစ်ပွဲများ မပြီးနိုင်ပါ။ မဆုံးနိုင်ပါ။ မပြီးဆုံးနိုင်တဲ့ အကြမ်းဖက်သံသရာပါ။

အဖျက်အဆီးလုပ်ရပ်

ယနေ့နိုင်ငံရေးကို ခုတုံးလုပ်ပြီး အကြမ်းဖက်လှုပ်ရှားမှုအမျိုးမျိုး ဖောက်ပြန်နေကြတယ်။ ပြည်သူတွေဟာ အကြမ်းဖက်ခြင်းကို ကြောက်လန့်နေကြတယ်။ ခြိမ်းခြောက်ခံရခြင်း ဘေးကိုလည်း ကြောက်ရွံ့နေကြတယ်။ လုပ်ကြံခံရမည့်ဘေးကိုလည်း စိုးရိမ်ပူပင်နေကြတယ်။ ဘေးမကင်းတဲ့ လူမူဘဝဟာ အဓိပ္ပာယ်မဲ့ပါတယ်။ အကြမ်းဖက်မရှိ၊ အန္တရာယ်ကင်းဝေးတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဇုန် ဖန်တီးပေးသင့်ပါတယ် မဟုတ်လား။ အမုန်းစိတ်မရှိရင် အရာခပ်သိမ်း အောင်မြင်ပါတယ်။ ငြိမ်းချမ်းပါတယ်။ အကြမ်းဖက်တာဟာ နိုင်ငံရေးအရ မဖြေရှင်းလို့ မရပါ။ ဖြေရှင်းရင်လည်း ဒေါသမပါတဲ့ ဖြေရှင်းမှုနဲပဲ ဖြေရှင်းရမယ်။ ထုထည်ကြီးမားတဲ့ အကြမ်းဖက်မှုဟာ လူထုအတွက် အန္တရာယ်ကြီးမားတယ်။ အပျက်ဆောင်တဲ့သဘောတရားကို မတားဆီးနိုင်ရင် လူတွေအတွက် အကျိုးမဲ့ပါတယ်။ အကျိုးမဲ့ခြင်းအားလုံးဟာ အကြမ်းဖက် ခြင်းပါပဲ။ အဖျက်အဆီးလုပ်ရပ်ပါပဲ။

မဆုံးနိုင်

လူတွေဟာ အချင်းချင်း ခွင့်လွှတ်တတ်ရမယ်။ သင့်မြတ်တတ်ရမယ်။ အခွင့်အရေး ဖန်တီးတတ်ရမယ်။ ခွင့်လွှတ်၊ သင့်မြတ်ခြင်းမရှိတဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းဟာ မငြိမ်းချမ်းပါ ။ မငြိမ်းချမ်းတဲ့ လူမှုဘဝဟာ အရာခပ်သိမ်းဆုတ်ယုတ်တယ်။ ဆုတ်ယုတ်မှုများပြားတဲ့ လူမှ ဘဝဟာ နက်ရှိုင်းတဲ့ ငြိမ်းချမ်းသာယာမှုကို မရနိုင်ပါ။ မရောက်နိုင်ပါ။ လွတ်လပ်မှုကို ဗဟိုမထားတဲ့နိုင်ငံရေးဟာ ဆုတ်ယုတ်မှု များပြားတယ်။ ဆုတ်ယုတ်မှုများရင် အကြမ်းဖက်မှု များမယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေး ပျောက်ကွယ်မယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးမရှိတဲ့နေရာဟာ ထိခိုက်ခံစားမှု ဆုံးမှာ မဟုတ်ပါ။ တုန်လှုပ်ချောက်ချားမှုလည်း ဆုံးမှာမဟုတ်ပါ။ အကြမ်းဖက်မှု၊ ရာဇဝတ်မှု၊ စော်ကားခံရမှုနဲ့ ရက်စက်ဆိုးဝါးမှု အစုံအလင်ဟာ လက်စားချေမှု မဆုံးနိုင်ပါ။ ဆူပူမှုမဆုံးနိုင် ပါ။ လှုံ့ဆော်မှု မဆုံးနိုင်ပါ။

အများဆန္ဒမပါတဲ့ နိုင်ငံရေး

လူတွေဟာ နစ်နာမှု၊ ရှက်ရွံ့မှုဆို လက်မခံပါ။ နာကျင်မှု ဝေဒနာတွေကိုလည်း မခံစားလိုပါ။ သိက္ခာကျဆင်းရခြင်းအလုပ်လည်း မနှစ်မြို့ပါ။ စိတ်အစဉ် ရှင်သန်မှု၊ ငြိမ်းချမ်းမှု တွေကို ဒုက္ခကိုယ်ထည်မထားလိုကြပါ။ နိုင်ငံရေးသဘောမှာ အပြစ်များမြင်လို့ ဝန်ခံမှုပြုကြတဲ့ နိုင်ငံရေး ရှားပါးပါတယ်။ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် မျှော်နေတဲ့နိုင်ငံရေးဟာ ဥပဒေချိုးဖောက်မှု ကို မက်လုံးပြသလို ဖြစ်နေတယ်။ နိုင်ငံရေးဆိုတာ လူမှုဘဝရဲ့ အရည်အသွေးလို့ သတ်မှတ် သင့်တယ်။ လေ့ကျင့်သားဖြစ်အောင် ပုံသွင်းထားတဲ့ နိုင်ငံရေးကို ကြိုးစားရမယ်။ နိုင်ငံရေးနဲ့ ဆိုင်တဲ့ တိုးတက်ဖွံ့ဖြိုးရေးဟာ အရေးအကြီးဆုံးက ခေါင်းဆောင်ပဲ။ စွမ်းရည်မရှိတဲ့ ခေါင်း ဆောင်ဟာ စစ်ရေးမဟုတ်တဲ့နိုင်ငံရေးကို ပါဝင်ဆွေးနွေးခြင်း၊ ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးခြင်း၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း လုပ်တတ်မှာ မဟုတ်ပါ။ နိုင်ငံရေးစက်ဝန်းမှာ လုံခြုံရေးဟာ အဓိကကျ တယ်ဆိုပေမယ့် ဆန္ဒသဘောထားအရ ပြည်သူရဲ့အသံကို နားထောင်ရမှာ ဖြစ်တယ်။ အများ ဆန္ဒမပါတဲ့ နိုင်ငံရေးဟာ သိက္ခာကျဆင်းလို့ ဆုံးနိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။

နိုင်ငံရေးကို ရှုပ်ထွေးစေတတ်

ယနေ့ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က နိုင်ငံရေးနည်းပညာတွေဟာ လွတ်လပ်မှု အခွင့်အရေး ရောက်အောင် မပေးဘဲ လွတ်လပ်မှုကို ကာကွယ်သလိုလိုနဲ့ ရှုပ်ထွေးမှုတွေ ဖြစ်နေကြတယ်။ အမှန်တကယ်တော့ နိုင်ငံရေးက ရှုပ်ထွေးတာ မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံရေးအာဏာကို (အုပ်ချုပ်မှ အာဏာကို) ပိုင်ဆိုင်တဲ့သူက လိုရာဘက်က အဆွယ်၊ အဆွဲများပြီး ရှုပ်ထွေးနေတာပါ။ အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာဟာ မျှတမှုသာရှိရင် ရှုပ်ထွေးမှုဖြစ်စရာ အကြောင်းမရှိပါ။ စစ်ပွဲနဲ့ဆိုင်တဲ့ ဝါဒဖြန့်မှုတွေ၊ လူမျိုးနဲ့ဆိုင်တဲ့ ဘက်လိုက်မှုတွေ၊ အကျိုးပျက်စီးဆုံးရှုံးစေတာတွေဟာ နိုင်ငံရေး ကို ရှုပ်ထွေးစေတတ်ပါတယ်။

နိုင်ငံရေးအလုပ် ဆိုတာ

နိုင်ငံရေးဟာ ခွဲပစ်ခြင်း၊ တားဆီးခြင်းများကို ရှောင်ရမယ်။ ထောက်ခံခြင်း၊ ထောက်မ ခြင်း၊ ပေါင်းစည်းခြင်းကိုလည်း ဆင်ခြင်ရမယ်။ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းဟာ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ရှိရမယ်။ လိုအပ်ချက်၊ ဖြည့်ဆည်းချက်များနဲ့ ပတ်သက်ရင်လည်း ကူညီပေးနိုင်မှုကို ပွင့်လင်း စွာ ရှိရမယ်။ နိုင်ငံရေးနယ်ပယ်ဟာ အယူခံခြင်း၊ အသနားခံခြင်း မဟုတ်ပါ။ အယူအဆနဲ့ အခြေအနေကို လူထုထံသို့ တင်ပြခြင်းသာ ဖြစ်တယ်။ လူ့အဖွဲ့အစည်း အကျပ်အတည်းကို အသေးစိတ် နားလည်ပေးနိုင်ခြင်းအလုပ်ဟာ နိုင်ငံရေးအလုပ်ပါပဲ။ လူစုတွင်း ပြဿနာကို သတိထားတဲ့အလုပ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအလုပ်ဟာ အသွင်ပုံစံတွေ အမျိုးမျိုး ပြောင်းလဲနေတာကို တွေ့ရမယ်။ နိုင်ငံရေးဟာ ဖျောင်းဖျခြင်းအလုပ် မဟုတ်။ သွေးဆောင်ခြင်း အလုပ်လည်း မဟုတ်ပါ။ နိုင်လိုမင်းထက်ပြုတဲ့အလုပ် မဟုတ်တာကြောင့် အခြေအနေအရပ်ရပ်ကို ခွဲခြမ်း စိတ်ဖြာ ဆုံးဖြတ်ရမယ့်အလုပ် ဖြစ်ပါတယ်။

ရှောင်ရှားရမယ်

ဥပမာ ဖိနှိပ်ခံရတဲ့ လူမျိုးတစ်စုဟာ လွတ်လပ်ရေးကို လိုလိုလားလား မရှိရင် အဖိနှိပ်ခံမှု လွတ်မြောက်အောင် ခုခံခြင်း၊ ကာကွယ်ခြင်း၊ ဆန့်ကျင်ခြင်းပြုရမှာက ဓမ္မတာပါပဲ။ လူမှုရေးဟာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပညာရေးနဲ့ အလွန်တူတဲ့အတွက်ကြောင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာပညာ ရေးဘက်ကို ကူးပြောင်းစေပါတယ်။ ဒါကြောင့် နိုင်ငံရေးနဲ့ ပတ်သက်လာရင် အထီးကျန်စေခြင်း၊ ဖိအားပေးခြင်း၊ အင်အားသုံး အနိုင်ကျင့်ခြင်း၊ နာကျင်ခံစားမှု ရစေခြင်းတွေကို ရှောင်ရှားရမယ်။

တသီတခေါင်း

ယနေ့ကမ္ဘာမှာ နိုင်ငံရေးအနိုင်ကျင့်မှုတစ်ခုဖြစ်တဲ့ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ခြင်း၊ ဝိုင်း ပယ်ခြင်း၊ အရှက်ရစေခြင်းများ လုပ်နေတာကို တွေ့ရတယ်။ ဒီနိုင်ငံရေးနည်းဟာ ထိရောက်တဲ့ နိုင်ငံရေး ဖြစ်တယ်ဆိုပေမယ့် စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာပညာရေးနဲ့ ကြည့်ရင် အကြမ်းဖက်မှု တစ်မျိုး ပဲ။ ဒီလိုနိုင်ငံရေးနည်းကြောင့် မဆုံးနိုင်တဲ့ပဋိပက္ခ၊ မရှင်းနိုင်တဲ့ ပြဿနာတွေ တသီတခေါင်းပါပဲ။

အတူတူ အကျိုးခံစားရမှာ

နိုင်ငံရေးအဆင့်ဆင့် တည်ဆောက်မှုဟာ ပိတ်ဆို့၊ ဝိုင်းပယ်၊ အရှက်ရအောင်လုပ်တဲ့ နိုင်ငံရေးဟာ ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်တဲ့ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်း မဟုတ်ပါ။ လူတစ်ဦးချင်းစီ စိတ်ဝေဒနာ ခံစားခံရတဲ့ နိုင်ငံရေး ဖြစ်တာကြောင့် ယနေ့မြန်မာပြည်ကို ပိတ်ဆို့၊ ဝိုင်းပယ်၊ အရှက်ရတဲ့ နိုင်ငံရေးအနိုင်ကျင့်မှု ပြုလုပ်ချက်ဟာ တစ်နေ့နေ့မှာ ပြုသူထံ ပြန်မရောက်နိုင် ဘူးလို့ မထင်ပါနဲ့။ လူသားတွေရဲ့ ပြုလုပ်ချက်ဟာ တာဝန်ယူမှုအပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။ တာဝန်ယူရင် ဒီတာဝန်ကို ဆောင်ရွက်ကြရစမြဲပါပဲ။ အန္တရာယ်ပြုတဲ့ နိုင်ငံရေးဟာ မလုံခြုံ နိုင်ဘဲ ပြုခဲ့တဲ့အတိုင်း အပြန်အလှန် အကျိုးပေးမှာပါပဲ။ ဒီနိုင်ငံရေးကို အားပေးတဲ့သူလည်း အတူတူ အကျိုးခံစားရမှာ သေချာတယ်။

အငတ်ဘေးဆိုက်တဲ့ နိုင်ငံရေး

နိုင်ငံရေးတည်ဆောက်ခြင်းဗျူဟာဟာ လှုံ့ဆော်ရေး၊ သို့မဟုတ် ပိတ်ဆို့ရေး မဟုတ် ပါ။ ပိတ်ဆို့ရေးကို စုစည်းလှုပ်ရှားတဲ့ နိုင်ငံရေးပြုမူချက်ဟာ အလွန်တရာ စက်ဆုပ်စရာပါ။ စုတ်စုတ်နုပ်နုပ် စုတ်ပြတ်တဲ့ နိုင်ငံရေးမျိုးဟာ ဤခေတ်ကာလရောက်မှ တွေ့ရတာ ဖြစ်တာ ကြောင့် ကြီးမားတဲ့ လူသားဆင်းရဲမှုဘေးများ ရောက်စေတဲ့ ဒီလို နိုင်ငံရေးမျိုးကို နိုင်ငံရေး သမိုင်းမှာ အငတ်ဘေးဆိုက်တဲ့ နိုင်ငံရေးလို့ ဆိုရမှာပါပဲ။

လူထုကို ချစ်တဲ့စိတ်လား

ဆိုးသူတစ်စုရဲ့ဒဏ်ကို တစ်မျိုးသားလုံး အကျိုးခံစားချက်ပေးတဲ့ ဒီလိုနိုင်ငံရေးမျိုး ကို အရှင်တို့ မြန်မာပြည်သူပြည်သားတွေ မှတ်သားထားရမယ့် နိုင်ငံရေးလို့ပဲ မြင်ရမယ်။ဒီလိုပြုမူချက်တွေကို ပြုလုပ်တဲ့ နိုင်ငံရေးကို မျိုးချစ်စိတ်ဓာတ်ခေါင်းပါးတဲ့သူတွေရဲ့ လုပ်ရပ်လို့ မဆိုနိုင်ပေမယ့် အသိဉာဏ် ဆင်ခြင်တုံတရား ကင်းမဲ့သူလို့ ဆိုရမယ်။ တိုင်းပြည်နှင့်လူမျိုး၊ သို့မဟုတ် ပြည်သူလူထုကောင်းစားမှုကို မမြင်လိုဘဲ ယုတ်မာမှု စိတ်ထားတဲ့သူဟာ မျိုးချစ် စိတ်၊ ပြည်ချစ်စိတ်၊ လူထုကို ချစ်တဲ့စိတ်လို့ မဆိုနိုင်ပါ။

ယဉ်ကျေးသော လူမှုဘဝ

မိမိလူမျိုးများ၊ ကမ္ဘာ့လူထုများ ဒုက္ခရောက်ကြတာကို ကြည့်ရက်လွန်းတဲ့ နိုင်ငံရေး သမားဟာ ကိုယ်ပိုင်ဉာဏ်မပါတဲ့ လောကသားနဲ့ တူပါတယ်။ အသိဉာဏ်ကင်းမဲ့ခြင်းဟာ မြတ်သောစိတ်ဓာတ် မထားတတ်ခြင်းပါ။ မြတ်သောစိတ်ဓာတ် မရှိရင် လောကကောင်းကျိုး မလုပ်နိုင်ပါ။ လောကကောင်းကျိုး တကယ်လုပ်ရင် အသိဉာဏ်ပါပါနဲ့ ဆင်ခြင်တုံ(ဆင်ခြင်မှ) တရားပါ လက်ကိုင်ထားရမယ်။ အာဏာရယူတဲ့စနစ်တွေဟာ ခေတ်အလျောက် ပေါ်လာကြ ပေမယ့် ယဉ်ကျေးသော လူမှုဘဝနိုင်ငံရေးစနစ်ကို လွန်ဆန်နိုင်မှာ မဟုတ်ပါ။

တရားမျှတသော နည်းဗျူဟာ

အရှင်တို့ဟာ အဖိစီး၊ အနှိပ်စက်ခံရတဲ့အခါ ဝေဒနာများစွာ (အမျိုးမျိုး) ခံစားကြ ရမှာပါပဲ။ ဒီဝေဒနာကို မည်သူမျှ ကုသပေးနိုင်ကြသူ မရှိပါ။ မိမိသည်သာ ဆရာ၊ မိမိဘာသာ ဝေဒနာ ခံစားရသူပါ။ ဒီဝေဒနာအားလုံးကို မျှတစွာ၊ ညီညွတ်စွာ၊ လွတ်လပ်စွာ၊ တရားမျှတစွာ နည်းဗျူဟာနဲ့ အဆင့်ဆင့် ပြောင်းလဲပြုပြင်ပွားများမှ ပြုလုပ်ကြရင် အမှန်ဘက်တစ်ခုသို့ ရောက်ကြမှာ သေချာပါတယ်။ မိမိတို့ရဲ့ဘဝ၊ မိမိတို့ရဲ့အသက်အပေါ်မှာ သစ္စာရှိစွာ ဆောင် ရွက်လုပ်ကိုင်ကြတဲ့ နိုင်ငံရေးလုပ်ငန်းကို အကြမ်းဖက်မှုများ၊ ဆန့်ကျင်ဘက် အစွန်းများ ရှောင်နိုင်ကြပြီး ပြင်းထန်တဲ့ နိုင်ငံရေးကွန်ရက် အစဉ်အဆက်မပြတ် ထာဝရ ငြိမ်းချမ်း သာယာပြီး အများဒုက္ခကို စုပေါင်းဝိုင်းဝန်း အားထုတ်နိုင်သူတစ်ဦးအဖြစ် ကြိုးစားကြပါစို့ရဲ့။

လူတွေဟာ အချင်းချင်း ခွင့်လွှတ်တတ်ရမယ်။ 
သင့်မြတ်တတ်ရမယ်။ အခွင့်အရေး ဖန်တီးတတ်ရမယ်။ 
ခွင့်လွှတ်၊ သင့်မြတ်ခြင်း မရှိတဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းဟာ မငြိမ်းချမ်းပါ။

ကိုးကား။ တောမှီရဟန်း၏ “အဝိဟိံသာနိုင်ငံရေး (၂၀၁၆)၊ စာမျက်နှာ ၂၈၄-၂၉၀၊ အဝိဟိံသာနိုင်ငံရေး (၃၆)” မှကောက်နုတ်ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။