မိမိ အကျိုးအမြတ်ရရန် သူတစ်ပါးအကျိုးကို ထိခိုက်မှုပြုပြီး မိမိ၏ လူမှုအဆင့် အတန်းနှင့် ရာထူးအာဏာကို မတရားသဖြင့် အသုံးပြုခြင်းကို ရပ်ထားပါ။ ရှေ့ဆက်မတိုးပါစေနှင့်။
ပဋိပက္ခစက်ဝန်း
ပဋိပက္ခတစ်ခုရဲ့ မျက်နှာစာဟာ သုံးပါး (သုံးခု) ရှိကြောင်း တွေ့ရတယ်။
(၁) နှီးနွှယ်နေသောသဘောထားများ၊
(၂ ) အပြုအမူများ၊
(၃) ဆက်စပ်အခြေအနေများ ဖြစ်ပါတယ်။
-နှီးနွှယ်နေသော သဘောထားများ – (ပြောင်းလဲလိုသည့်ဆန္ဒ ပုံသေသတ်မှတ်ထားသည့် အခြေအနေ၊ စိတ်လှုပ်ရှားမှုများ၊ အမြင်များ)။
-အပြုအမူများ – (လှုံ့ဆော်ခြင်း၊ တောင်းဆိုခြင်း၊ မေတ္တာရပ်ခံခြင်း၊ အကြမ်းဖက်ခြင်း)။
-ဆက်စပ်အခြေအနေများ – (ဥပမာ – အရင်းအမြစ် ရှားပါးမှု၊ ပြိုင်ဆိုင်မှု၊ သဘောထားကွဲလွဲမှု၊ လက်ရှိအနေအထား စသည့် နောက်ခံအကြောင်းအရာ)။
ပဋိပက္ခတစ်ခုခု ဖြစ်လာကြပြီဆိုရင် ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းဖို့အတွက် လက်တွေ့ ကျဖို့ လိုပါတယ်။ လက်တွေ့ လေ့လာသင်ယူမှု စက်ဝန်းအကြောင်းကို မသိရင် ပဋိပက္ခကို ဖြေရှင်းဖို့ မလွယ်ကူပါ။ ဒါကြောင့် ပဋိပက္ခ လွယ်ကူစွာ ဖြေရှင်းနိုင်ရန် –
(၁) ပြုမူလှုပ်ရှားခြင်း၊
(၂ ) ထင်ဟပ်သုံးသပ်ခြင်း၊
(၃) လေ့လာဆည်းပူးခြင်း၊
(၄) ကြိုတင်စီစဉ်ခြင်းများ လေ့လာရေး လုပ်ရမယ်။
စက်ဝန်းတစ်ခုရဲ့ အဆုံးဟာ နောက်စက်ဝန်းတစ်ခုရဲ့အစနဲ့ တူတာကြောင့် ပဋိပက္ခ အစအဆုံးကို လေ့လာရင် ပဋိပက္ခစက်ဝန်း နားလည်သွားတာပါပဲ။ ဒီပဋိပက္ခစက်ဝန်းကို ပို၍နားလည်ဖို့ဟာ ပဋိပက္ခဖြစ်စဉ် အကြောင်းအရာစကားကို သေချာလေ့လာဖို့ လိုပါတယ်။
ကောင်းစွာ နားထောင်ခြင်း
စကားကို နားထောင်တဲ့နေရာမှာ –
(၁) အစီအစဉ်ရေးဆွဲခြင်း၊
(၂ ) လက်တွေ့လုပ်ဆောင်ခြင်း၊
(၃) ထင်ဟပ်သုံးသပ်ခြင်း၊
(၄) လေ့လာသင်ယူခြင်း၊
(အဆုံး+အဖြတ်) လက်တွေ့ လေ့လာသင်ယူမှုစက်ဝန်း ရှိရမယ်။ ပြောတဲ့သူရဲ့ စကားကို ခံစားမှုကိုပါ နားလည်ဖို့အတွက် အာရုံစူးစိုက်နိုင်ဖို့ နားထောင်သူရဲ့ ကိုယ်ပိုင်စိတ်ကူး နဲ့ တုံ့ပြန်မှုတွေကို ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တဲ့ ဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ကျွမ်းကျင်မှုတစ်ခုဟာ ငြိမ်ငြိမ် သက်သက် နားထောင်ပေးဖို့ လိုအပ်သလို နောက်ထပ် သတင်းအချက်အလက်တွေ သိနိုင်ဖို့ အခြားနည်းလမ်းတွေကိုလည်း အသုံးပြုရပါတယ်။ နားထောင်သူအနေနဲ့ ပြောသူကို မှန်မှန်ကန်ကန် နားလည်ဖို့၊ မေးမြန်းဖို့လည်း လိုတယ်။
(က) မေးခွန်းထုတ်ခြင်း
(ခ) အနှစ်ချုပ်ခြင်း
(ဂ) စကားပြေပြန်ကြည့်ခြင်း
(ဃ) ပြောသူ၏ ခံစားမှုကို ဆင်ခြင်ခြင်း
စတဲ့ အချက်တွေကိုလည်း အာရုံထားရမယ်။ ထိရောက်တဲ့ နားထောင်ခြင်းဖြစ်စေဖို့ သွယ်ဝိုက်တဲ့နည်းနဲ့ ဖော်ပြတဲ့ ကိုယ်ဟန်မူရာ၊ စိတ်လှုပ်ရှားမှုနဲ့ ခံစားမှုကိုလည်း ထည့်သွင်း စဉ်းစားရမယ်။
မှုန်ဝါးသွားမယ် မထင်ပါ
အရှင်ဟာ အဖိနှိပ်ခံရသူတွေရဲ့ အလုပ်သမားပါ။ ယနေ့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အဖိနှိပ်ခံရတဲ့ သူတွေ၊ နစ်နာဆုံးရှုံးမှုခံရတဲ့သူတွေဟာ ဘယ်သူတွေရဲ့ ပြုမူချက်လဲ ဆိုတာ သိဖို့လိုပါတယ်။ မိမိတို့ရဲ့ ပြုမူချက်ကို ပဋိပက္ခအသွင် မဆောင်ပါစေနဲ့။ အစိုးရသူ၊ အာဏာရှိသူတွေကို
အရှင် စကားပြောချင်ပါတယ်။ မိမိရဲ့ တိုင်းသူပြည်သားတွေ ပြုပြင်မှုမပြုဘဲ (ထိန်းသိမ်းမှု မလုပ်ဘဲ) အာဏာတန်ခိုးပြပြီး ကျော်ကြားအောင် အားထုတ်နေမှုဟာ တိကျမှန်ကန်စွာ ရှိရဲ့လား ဆိုတာ သုံးသပ်ဆင်ခြင်သင့်ပါတယ်။ယနေ့ လူတွေဟာ ဆင်းရဲဒုက္ခအမျိုးမျိုးနဲ့ ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရတဲ့အချိန်မျိုးမှာ မသိနားမလည်မှု ရှိရင် နည်းလမ်းပြ ပြုပြင်ပေးရမယ် မဟုတ်လား။ လိုရာရောက်အောင် ပြုပြင်မှုမလုပ်ဘဲ ပြည်သူကို ရန်သူလို သတ်မှတ်နေတာဟာ အစိုးရသူတွေရဲ့ အလုပ် မဟုတ်ပါ။ ဒီလိုလုပ်ရပ်ဟာ ပဋိပက္ခပွားစေခြင်း မဟုတ်လား။ ဒါကြောင့် အရှင်ရဲ့ “Non-Violence-Activism” လုပ်ဆောင်မှုဟာ ရပ်နေခြင်း မဟုတ်။ တည်နေခြင်း မဟုတ်ပါ။ အရှင်တို့ရဲ့ တင်းတိမ်ရောင့်ရဲခြင်း၊ မေတ္တာရှေ့ထားခြင်း၊ တက်ကြွ နိုးကြားခြင်း ဖြစ်စဉ်ဟာ မှုန်ဝါးသွားမယ် မထင်ပါနဲ့။
အပြစ်ကို အရှိအတိုင်း ဖြစ်သင့်
အတိတ်ကာလက ပြစ်မှုတွေကို ပြုခဲ့ပြီး တရားဝင် ပေးအပ်သော လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာ ခွင့်ကို မလေးစားဘဲ အာဏာပိုင်တွေထံ တရားမဝင် လက်နက်ပစ္စည်းများ အပ်နှံထားရုံနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး ရယူတာမျိုးဟာ တရားဝင် ငြိမ်းချမ်းရေး မဟုတ်ပါ။ အခွင့်အာဏာနဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့် ရှိသော ယနေ့ အစိုးရသူတွေဟာ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့တွေ အားလုံးကို ထင်မြင်ချက်အမျိုးမျိုး ပေးပေမယ့် နားမထောင်၊ သည်းမခံ၊ အမြင်ကျဉ်းပြီး ပြုလုပ်တဲ့လုပ်ရပ်တွေဟာ သမာသမတ်မကျတဲ့လုပ်ရပ်ကို ကျော်လွန်ပြီး အဆုံးစွန် ရောက် နေကြပါပြီ။ အပြစ်သားတွေကို လွတ်ငြိမ်းသားဖြစ်အောင် လုပ်ခြင်းကြောင့် အကြမ်းဖက်ခြင်း မပေါ်လာနိုင်ဘူးလို့ မမြင်ပါ။ လူမှုဒုက္ခ အမျိုးမျိုး ပေးတဲ့သူကို အပြစ်မယူ၊ အပြစ်မပေး၊ လွတ်ငြိမ်းရေး ချမ်းသာခွင့်ပေးခြင်းဟာ ရှေးခေတ်ကာလက ဓမ္မတာသဘောလား။ အပြစ်ကိုအရှိအတိုင်း ဖြစ်သင့်ပါတယ် မဟုတ်လား။
ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးလို့ မထင်နဲ့
အရှင်တို့ တိုင်းပြည်ဟာ တရားဥပဒေ ချိုးဖောက်တဲ့သူကို ချိုးဖောက်မိပါသည်ဟု ဝန်ခံခွင့် အမြဲပေးနေတာဟာ ဘာသဘောလဲ။ အပြစ်များ ကျူးလွန်ဖို့ လွတ်လပ်ခွင့် ပေးနေ တာလား။ အကြမ်းဖက်ဆင်ပြီး အားထုတ်နေတာကို သိပါလျက်နဲ့ သဘောတရား ဖြစ်စဉ် တစ်ပါးပါးလို့ သတ်မှတ်နေလိုက်ကြတာလား။ ဥပဒေတွေကို ဘယ်သူက အစဖောက်နေ သလဲ။ လေ့လာမှတ်သားသင့်ပါတယ်။ ပြည်သူ့ဥပဒေကို ပြည်သူတွေ မလေးစားလို့ မရပါ။ ဥပဒေ မလေးစား၊ မလိုက်နာတဲ့ ပြည်သူတွေဟာ မိမိတို့ ရေးဆွဲထားတဲ့ဥပဒေတွေ အလကား ဆုံးရှုံးမှာပဲ။ အရှင်တို့ဟာ လွတ်လပ်ခွင့်ရပြီ ဆိုပြီးတော့ မလေးမစား မလုပ်ကောင်းတဲ့အရာ
တွေကို မလုပ်သင့်ပါ။ အုပ်ချုပ်မှု၊ စီမံမှု ဘယ်လိုပဲကောင်းကောင်း ဥပဒေကို မလေးစား၊ မလိုက်နာကြရင် အရှင်တို့ ယုံကြည်ထားကြတဲ့ အကြမ်းမဖက်နိုင်ငံရေးဟာ ကျဆင်းသွားမှာပဲ။ အကြမ်းမဖက်တဲ့ နိုင်ငံရေးမူဝါဒ ကျဆင်းသွားရင် ဂျူးလူမျိုးတွေ ခံရတဲ့ ဒုက္ခမျိုးထက် ပိုမိုယုတ်မာရက်စက်တဲ့သူ၊ သို့မဟုတ် ဟစ်တလာထက် ပိုပြီး ယုတ်မာတဲ့သူ ဖြစ်မလာနိုင်ဘူး လို့ မထင်နဲ့။
မြန်မာပြည်ကို ဒီနည်းနဲ့ ချီတက်မှ
နိုင်ငံရေးဟာ ပုံသေတွက်နည်းရှိတဲ့ ကိန်းသင်္ချာလိုမျိုး မဟုတ်ပါ။ နိုင်ငံရေးလောကမှာ အကြီးမားဆုံး စွမ်းအင်ရှိတဲ့ နိုင်ငံရေးဟာ အဝိဟိံသာ (Non-Violence) နိုင်ငံရေးပဲ ရှိတယ်။ အချို့က ဒီနည်းဟာ Activist (လှုပ်ရှားပြောင်းလဲရေးသမား)အလုပ် ဆိုပြီးတော့ ကဲ့ရဲ့ပြောဆိုကြတယ်။ ဒီအဆိုဟာ မမှန်ပါ။ အရှင်တို့ဟာ Active Non-Violence ပုဂ္ဂိုလ် တွေပါ။ အဖိနှိပ်ခံရတဲ့သူတွေရဲ့ အလုပ်သမားကြီးပါ။ လမ်းပြသူပါ ၊ သို့မဟုတ် တက်ကြွသော အကြမ်းမဖက်သော နည်းပြသူတွေပါ။ မြန်မာပြည်ကို ဒီနည်းနဲ့ နိုင်ငံရေးချီတက်မှ ပြည်သူတွေ လိုလားတဲ့ လူမှုဘဝနိုင်ငံရေး (ဒီမိုကရေစီ-ပြည်သူ့အာဏာ၊ ပြည်သူ့အခွင့်အရေး) ရောက်မယ် (ရမယ်) ဆိုတာ သိထားလို့ပါ။
ဘက်နာ (BATNA)
အရှင်တို့တိုင်းပြည် နိုင်ငံရေးကို ဒီပုံဒီနည်းနဲ့ ချီတက်နေတာကို ဆန့်ကျင်ဘက်၊ ယှဉ်ပြိုင်ဘက် ရှိရင်လည်း သူတို့ကို မဆန့်ကျင်ဘဲ လွတ်လပ်ခွင့်ပေးပါ။ သည်းခံပေးပါ။ မေတ္တာထားပေးပါ။ ရပ်တည်ပေးတဲ့ပုဂ္ဂိုလ် (ရပ်တည်ပေးသူ)တွေ ဒီသဘောကို နားလည်ပေးပါ။ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဟာ ရန်လိုမှု ၊ ကျူးကျော် ရန်စလိုမှု၊ သဘောမတူညီမှု ၊ စွပ်စွဲမှု ၊ မိတ်မဖြစ်မှု ၊ အငြင်းပွားမှုများ ရှိကြစမြဲပါ။ ဒီလိုသဘောမျိုး ရှိတာကိုသိရင် မိမိရဲ့ ပြင်ဆင်ချက်နည်းလမ်းကို မလိုမုန်းထားခြင်း ဖြစ်သူတွေကို ရန်ငြိုး၊ ရန်ဘက်မထားဘဲ မိမိဘက်က ‘ဘက်နာ – Batna’ တစ်ခု ရဖို့ အရေးကြီးတယ်။ ဒီ“ဘက်နာ”နည်းလမ်းကို နားလည်ရင် အရှင်တို့ရဲ့ မြန်မာပြည်နိုင်ငံရေးစီမံကိန်းဟာ မှားယွင်းကြောင်း စွပ်စွဲမှု၊ လွှဲချမှုများ ကင်းပြီး ဘက်လိုက်ခြင်း၊ အယူသန်ခြင်းလည်း လျော့ကျသွားဖို့ သေချာတယ်။
နိုင်ငံရေးခံယူချက် မတူရင်
မြန်မာလူမျိုးတွေဟာ နိုင်ငံသားဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးဝါဒ ကိုမကိုင်စွဲဘဲ လူမျိုးဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးဝါဒကို ပိုပြီး ဦးစားပေးချင်ကြတယ်။ လူမှုဆိုင်ရာ လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုဟာ နိုင်ငံသားဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးသာ အားကောင်းတယ်။ အခြားအရေးတွေဟာ ဘက်ပြန်တဲ့ နိုင်ငံရေးဖြစ်တာကို တွေ့ရတယ်။ နိုင်ငံသားဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးဝါဒမှာ –
(၁) အသားအရောင်၊
(၂ ) ကျား/မ၊
(၃) ဘာသာစကား၊
(၄)လူမျိုးမခြားဘဲ တိုင်းပြည် စံနှုန်းထားမှုနဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးအပေါ် နိုင်ငံသားတစ်ဦးချင်းစီရဲ့ သစ္စာခံမှုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအမြင်မျိုး ခံယူတဲ့နိုင်ငံရေးဟာ လူမှုဘဝ နိုင်ငံရေး (ဒီမိုကရေစီ) အခရာကျတယ်။ နိုင်ငံသားဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးမူဝါဒကို စိတ်မဝင်စားတာကြောင့် နိုင်ငံရေးခံယူချက်တွေ ကွဲလွဲသွားတာပါ။ နိုင်ငံရေးခံယူချက်မတူရင် “Civil War’ ပြည်တွင်းစစ် ခင်းကြတာပါပဲ။
ပြည်တွင်းစစ် ဖြစ်ရခြင်းဟာ –
(၁) နိုင်ငံရေးခံယူချက် မတူသူများ ဖြစ်ခြင်း၊
(၂) အကြမ်းဖက် ချုပ်ကိုင်ခြင်း၊
(၃) မလုပ်လိုမှုတစ်ခုကို လုပ်စေရန် အမိန့်ပေးခြင်း၊
(၄) ခြိမ်းခြောက်ခြင်းတွေကြောင့်ပါပဲ။
လက်ခံဖို့ အကြောင်းမရှိ
အရှင်တို့ဟာ မိမိတိုင်းပြည်အတွက်ကို “ဘုံတူညီချက်” ထားရန် လိုတယ်။ တူညီတဲ့ ရည်မှန်းချက်၊ တူညီတဲ့ အကျိုးစီးပွားဖြစ်ရေးဟာ တိုင်းပြည်တစ်ပြည်မှာ အရေးကြီးပါတယ်။ တူညီသော ရည်မှန်းချက်၊ တူညီသော အကျိုးစီးပွား၊ အခြေခံတူညီချက်၊ အခြေခံတူညီချက် များ ရွေးထုတ်အသုံးပြုတတ်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ လူထုတွေ သတိထားပါ။ မိမိရွေးချယ်တဲ့ ခေါင်းဆောင်၊ သို့မဟုတ် ပုဂ္ဂိုလ်ကို လူထုနဲ့ တူညီချက်မရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်(ခေါင်းဆောင်)ကို မရွေးမိဖို့ပါ။ မိမိ ရွေးထားတဲ့သူက ခေါင်းဆောင်မပီသရင် ရွေးချယ်ထားတဲ့သူတွေကပဲ တရားခံ ဖြစ်သွားမယ်။ ဒီပုံစံဟာ နိုင်ငံရေးသာဓက ရှိခဲ့တယ်။ များစွာ တွေ့ခဲ့ဖူးတယ်။ အရှင်တို့ ခံစားရတဲ့ဝေဒနာဟာ အရှင်တို့ အသိဆုံးပါ။ အရှင်တို့ရဲ့ ဝေဒနာဟာ အရှင်တို့ နားလည်ပါတယ်။ အရှင်တို့ ဝေဒနာဟာ အလွန်အမင်း ပြင်းပြလာရင်တော့ အမိန့်အတိုင်း ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ဥပဒေကို လက်ခံဖို့ အကြောင်းရှိမယ် မထင်ပါ။
အားမနည်းတတ်ပါ
ဒါပေမဲ့ အရှင်တို့ရဲ့ တုံ့ပြန်မှုဟာ မေတ္တာပျက်မှာ မဟုတ်တဲ့အပြင် အကြမ်းဖက်မှာလည်း မဟုတ်ပါ။ အမိန့်အာဏာကို လက်မခံရုံကလွဲရင်ပေါ့။ အရှင်တို့မိဘတွေဟာ အကျိုးရှိနိုင်တာ၊ အကျိုးယုတ်နိုင်တာကို သင်ကြားပေးထားပါတယ်။ ဒီသင်ကြားချက်ဟာ ခုဘဝ၊ အခြားဘဝအတွက်ပါ။ အရှင်တို့ရဲ့ဘဝကို ကောင်းကျိုးဖြစ်နိုင်တဲ့အကြောင်း အတားအဆီး အပိတ်အပင်မျိုး ဖြစ်လာတဲ့ နိုင်ငံရေးမျိုး ဖြစ်လာခဲ့ရင်တော့ ရွံရှာပစ်ပယ်မှု၊ မသိနားမလည်မှု တရားထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ ခဲယဉ်းသွားနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီတရားဟာ အများကို ထိခိုက်နစ်နာလွန်းတာကြောင့် ဒုက္ခဆင်းရဲမူရဲ့ အရင်းအမြစ်ဖြစ်တဲ့ ဒီတရားကို အကြွင်းမဲ့ပယ်သတ်ရမယ့် ကိစ္စတရားအဖြစ်နဲ့ အရှင်တို့ရဲ့ အသိဉာဏ်စဉ်က ချမှတ်ပေးထားပါတယ်။ အရှင်တို့ရဲ့နှလုံးသားဟာ အားမနည်းတတ်ပါဘူး။
ဘဝတစ်လျှောက်
အရှင်တို့ဟာ လူမှုဂုဏ်သိက္ခာကို ဖျက်ဆီးရက်သူတွေ မဟုတ်ပါ။ နိုးကြားတဲ့ သူတွေပါ။ ကိုယ်ကျိုးကြီးဖက်တဲ့သူတွေ မဟုတ်ပါ။ ပျော်ရွှင်မှု၊ ချမ်းသာမှု၊ တိုးတက်မှုတွေကို ပေးတဲ့သူတွေပါ။ အရှင်တို့ဟာ လူသားတစ်ရပ်လုံးအတွက် မကုန်မခန်းသော အကျိုးကျေးဇူးကို ဆောင်ရွက်ဖို့ မိဘတွေ အဆုံးအမပေးခဲ့တဲ့သူတွေပါ။ လူသားတွေရဲ့ တိုးတက်စေတဲ့အရာ ဂုဏ်ကို ကူညီထောက်ပံ့ဖို့ လူဖြစ်ကြတဲ့သူတွေပါ။ အသက်ရှင်နေတဲ့ ဘဝတစ်လျှောက် အထင်အမြင် လှည့်စားခံရမှု ဝေးပါစေ။
ယနေ့ အစိုးရသူတွေဟာ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး၊ နိုင်ငံရေး၊
ယဉ်ကျေးမှုဓလေ့တွေ အားလုံးကို ထင်မြင်ချက်အမျိုးမျိုး ပေးပေမယ့်
နားမထောင်၊ သည်းမခံ၊ အမြင်ကျဉ်းပြီး ပြုလုပ်တဲ့လုပ်ရပ်တွေဟာ
သမာသမတ်မကျတဲ့လုပ်ရပ်ကို ကျော်လွန်ပြီး အဆုံးစွန် ရောက်နေကြပါပြီ။
ကိုးကား။ တောမှီရဟန်း၏ “အဝိဟိံသာနိုင်ငံရေး (၂၀၁၆)၊ စာမျက်နှာ ၂၃၉-၂၄၄၊ အဝိဟိံသာနိုင်ငံရေး (၂၉)” မှကောက်နုတ်ရေးသားဖော်ပြခြင်းဖြစ်သည်။
