ဥပဒေအရည်အသွေး –တောမှီရဟန်း
တပ်မတော်သည် နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် အဓိက တာဝန်ရှိ သည်”” ဟူသော အဓိက ပိုင်ရှင်ကဲ့သို့ ဆိုထားသည်ကြောင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရန် တပ် မတော် တာဝန်ရှိသူများ လက်ခံခြင်းမရှိပါက ပုဒ်မ ၄၃၆(က) (ခ) တွင် မည်သို့ပင်ဆိုစေ ပြင်ဆင်ရန် ရနိုင်မည်မဟုတ်…
နိဒါန်းအရည်အချင်းပြည့်မီသော နိုင်ငံရေးစနစ်များတွင် ဥပဒေစိုးမိုးရေး၌ ပါဝင်သည်။ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အခွင့် အရေး၊ ပြည်သူ့ လွတ်လပ်ရေးနှင့် နိုင်ငံရေး တန်းတူညီမျှမှုရှိရန် နိုင်ငံတော်အာဏာကို အလွဲသုံးမှု အန္တရာယ်များ မရှိ စေရန် ဥပဒေစိုးမိုးရေးသည် နိုင်ငံရေးစနစ်၏အရည်အသွေးဖြစ်သည်။
တပ်မတော်သည် နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရန် အဓိက တာဝန်ရှိသည်”” ဟူသော
အဓိက ပိုင်ရှင်ကဲ့သို့ ဆိုထားသည်ကြောင့်
၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရန်
တပ်မတော်တာဝန်ရှိသူများ
လက်ခံခြင်းမရှိပါက
ပုဒ်မ ၄၃၆(က) (ခ) တွင် မည်သို့ပင်ဆိုစေ ပြင်ဆင်ရန် ရနိုင်မည်မဟုတ်…
ဥပဒေပြုခြင်းစနစ်
နိုင်ငံတစ်ခု၌ ပိုင်ဆိုင်ကြသော အချုပ်အခြာအာဏာကို
(၁) ဥပဒေပြုရေးအာဏာ၊
(၂) အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာနှင့်
(၃) တရားစီရင်ရေးအာဏာဟူ၍ ခွဲခြား(ခွဲခြမ်း)ထားသည်။ ဥပဒေပြုရေးသို့ မဟုတ် ဥပဒေပြုခြင်းကို နိုင်ငံရေး အာဏာ ၏ပင်စည်မူလရေသောက်မြစ်ဖြစ်၏။ အာဏာကြီးသုံးရပ်တို့တွင် ဥပဒေပြုရေးအာ ဏာကိုကျင့်သုံးရန် လွှတ်တော်ကို အပ်နှင်း ထားသည်။ မြန်မာပြည်နိုင်ငံရေးစနစ်အရ ဥပဒေပြုခြင်းစနစ်ကို ပြည်ထောင်စု လွှတ် တော်ကို အပ်နှင်းထားသည်။ ဥပဒေပြုခြင်းတွင် ဥပဒေသစ်များတင်သွင်းခြင်း၊ ဆွေးနွေးခြင်း၊ အတည်ပြု ခြင်း၊ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း၊ ပယ်ဖျက်ခြင်းစသည်တို့ဖြင့် ပါဝင်သည်။
တစ်နည်း – အပြန်အလှန်ထိန်း ကျောင်းသောစနစ်အရ
(က) အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ခံ- သမ္မတ။
(ခ) ဥပဒေပြုရေးတာဝန်ခံ-လွှတ်တော်။
(ဂ)တရားစီရင်ရေးတာဝန်ခံ- ပြည်ထောင်စုတရားလွှတ်တော်ချုပ်တို့ကို ခွဲဝေအပ်နှင်း၍ ကျင့်သုံးသည်။ နိုင်ငံရေး သုံးသပ် သူတို့က ယင်းတို့သည် အာဏာရှင်သုံး ယောက်ဖြစ်မလာနိုင်။ တစ်ဦးတည်း အာ ဏာရှင်စနစ်ကိုလည်း တားမြစ်ပြီးဖြစ် သည်။ သမ်္မတဦးဆောင်သောပြည်ထောင် စုအစိုးရနှင့် ဝန်ကြီးချုပ်ဦးဆောင်သော ပြည်နယ် တိုင်းအစိုးရအဖွဲ့ ထားရှိခြင်းဖြင့် ပြည်ထောင်စုစနစ် ပီပြင်မှုရှိသည်ဟု နိုင်ငံ ရေးလေ့လာသူတို့ကဆိုသည်။
အလေးထားဆောင်ရွက်ရမည်
ခေတ်အချိန်အခါပြောင်းလဲနေ၍ ဥပဒေအရပ်ရပ်သည်လည်း ခေတ်ချိန်ခါနှင့် မလျော်ညီသော ဥပဒေများဖြစ်လာ တတ် သည်။ ဤသို့ဖြစ်လာသောအခါ ပြင်ဆင် လိုခြင်း၊ ဖြည့်စွက်လိုခြင်း၊ ဖျက်သိမ်းလို ခြင်းများဖြစ်လာ တတ် သည်။ ခေတ်ပြောင်းခြင်းသည် ဥပဒေအရာ၌လည်း ပြောင်းပေးရသော သဘောရှိသည်ကြောင့် ပြည်ထောင် စုစနစ်ဖြင့် တည်ထောင်ထားသော တိုင်း ပြည်များအလေးထားရမည်။ ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံရေးစနစ်အရ မိမိတစ်မျိုး သားလုံးအရေးကို (သို့မဟုတ်) အကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ထိန်းသိမ်း စောင့်ရှောက်လိုလျှင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန်သတိ ပြုရမည်။ ဥပဒေဟောင်းများ ပြင်ဆင်ခြင်း၊ ဥပဒေသစ် များ ပြဋ္ဌာန်းခြင်း သည် ပြည် ထောင်စုစနစ် တည်ထောင်သော တိုင်းပြည်များ အလေးထားဆောင် ရွက်ရမည့် နိုင်ငံရေး ကျင့်သုံးမှုဖြစ်သည်။
မြင်နိုင်သည်
ဥပဒေပြုခြင်းစနစ်သည် မြန်မာပြည်တွင် လွှတ်တော်နှစ်ရပ်ဖြင့်ဦးဆောင်သော (ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်) ဥပ ဒေပြုခြင်း စနစ်ကိုကျင့်သုံးသည်။ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲနှင့် နိုင်ငံတော်အုပ်ချုပ်ရေးကို တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံ ရသည်။ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်က အကြွင်းမဲ့ ဥပဒေပြုရေးကို တာဝန်ယူ၊တာဝန်ခံရသည်။ ပြည်ထောင်စု တရားလွှတ်တော်ချုပ်က တရားစီရင်ရေးကို တာဝန်ယူ၊ တာဝန်ခံရသည်။ နိုင်ငံရေးစနစ်အရ အချုပ်အခြာ အာဏာ သုံးရပ်လုံးကို တစ်ဦးတစ်ယောက်တည်းဖြင့် ချုပ်ကိုင်မှုပြုထားလျှင် အာဏာရှင်စနစ်ဘက် သို့ ရှေးရှု ရောက် သွားနိုင်သည်ကြောင့် အာဏာယစ် မူးခြင်း၊ အာဏာတည်မြဲခြင်းရန်မှ လွတ်ကင်းရန်(တားမြစ်ရန်) အာဏာကြီး သုံးရပ်ကို တစ်ဌာနစီ အလျားလိုက် ပိုင်းခြားသတ် မှတ်ထားရသည်။ ဤသို့သာ မရှေးရှုနိုင် သော နိုင်ငံရေးသည် တိုင်းပြည်အတွက် အန္တရာယ်များသည် မြန်မာနိုင်ငံရေး အ ကြောင်းကိုလေ့လာပါက ဖြစ်ရပ်မှန် များမြင် နိုင်သည်။
၂၀၀၈ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေကပြသည်
မြန်မာပြည် ဥပဒေပြုရေးနှင့်စပ်လျဉ်း၍ ဥပဒေပြုမှုအာဏာကို
၁။ အမျိုးသားလွှတ်တော်၊
၂။ ပြည်သူ့လွှတ်တော်၊
၃။ ပြည်နယ်လွှတ်တော်၊
၄။ တိုင်းဒေသကြီးလွှတ်တော်၊
၅။ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ စီရင်စုတို့တွင် ဥပဒေပြုရေး အာဏာခွဲဝေအပ်နှင်း ထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ဤသို့ ဥပဒေ ပြုခွင့် အာဏာရပ်ပေးထားမှု (ခွဲဝေမှု)ပြု ထားသည်ဆိုသော်လည်းကျင့်သုံးဆောက် တည်နိုင်မည့် ဥပဒေ တစ်ရပ်ဖြစ်လာနိုင်ရန်။ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်က ချုပ်ထိန်းထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ မြန်မာပြည်တွင် တိုင်း ရင်းသားလူမျိုးများဖြင့် တည်ထောင်သော ပြည်ထောင်စုတိုင်းပြည် ဖြစ်သည်ကြောင့် တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ အချုပ်အခြာအာဏာကို ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်း နိုင်ခွင့်ကို ကန့်သတ်ချုပ်ချယ်သော ဥပဒေ တစ်ရပ်အဖြစ် ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေတွင် (အခြေခံဥပဒေက)ပြသည်။
ပြင်ဆင်ရန် ရနိုင်မည်မဟုတ်
၂၀၀၈ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်နိုင်ခွင့်ရှိသော အခွင့်အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ယင်း၏ အခန်း(၁၂)၊ ပုဒ်မ ၄၃၆ -ပုဒ်မခွဲ(က)အရ ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ အားလုံး၏ ““ထက်ဝက်ကျော်ဆန္ဒမဲဖြင့်သာ”” ဟူသော စကားရပ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊
(ခ) အရ““ထောက်ခံဆန္ဒမဲဖြင့်သာ”” ဟူသော စကားရပ်ဖြင့်လည်းကောင်းဥပဒေ ပြင်ဆင်နိုင်ခွင့်စကားရပ်၌ လုပ်ထုံး လုပ်နည်းအကျိုးမဲ့စေသော သို့မဟုတ် တားမြစ်ခြင်းစကားရပ် အကြွင်းမဲ့ပါရှိခြင်းကြောင့် ၂၀၀၈ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေများ ပြင်ဆင်နိုင်ခွင့် အလားအလာမရှိပေ။ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေနှင့်တည်ဆဲ ဥပဒေ များကို ပါတီများလိုက်နာကြရမည် ဖြစ်ခြင်း။ တစ်နည်းပါတီများသည် နိုင်ငံတော်၏ ကျေးဇူး သစ္စာတော်ကို စောင့် သိရိုသေရန်တာဝန်ရှိခြင်း၊တစ်နည်းပါတီများသည် တာဝန်ကြီးသုံးပါးဖြစ်သော
(က) ပြည်ထောင်စုမပြိုကွဲရေး၊
(ခ) တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်မှု မပြိုကွဲရေး၊
(ဂ) အချုပ်အခြာအာဏာတည်တံ့ ခိုင်မြဲရေးတို့ကို ဦးတည်ချက်ထားရ မည် ဖြစ်သည်ကြောင့် ၂၀၀၈ခုနှစ် ဖွဲ့ စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေများ ပြင်ဆင်နိုင်ရန် တရား ဝင်ဖွဲ့စည်းထားသောပါတီများလည်းအခြေ ခံဥပဒေပါမူကို လွတ်လပ်စွာပြင်ဆင်နိုင်ခွင့် ရရန်မလွယ်ကူပေ။ ပြည်သူပြည်သားများက ““နိုင်ငံတော်၏ အမျိုးသား နိုင်ငံရေး ဦး ဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍတွင် တပ်မတော်က ပါဝင်ထမ်းဆောင်နိုင်ရေးတို့ကို အစဉ်တစိုက်ဦးတည်သည်”” ဟူသောပုဒ်မ၆၊ ပုဒ်မ ခွဲ(စ)ကို အမြဲတစေ သိထားကြသည်ကြောင့် တပ်မတော်၏ အစဉ်အလာလုပ်ရပ် များကို ကြောက်ရွံ့နေကြသည်။ အမျိုးသားနိုင်ငံ ရေး၌ တပ်မတော်အစဉ်တစိုက် ဦးတည် ပါဝင်ရေးဖြစ် သည် ကြောင့် ပုဒ်မ ၂၀၊ ပုဒ်မခွဲ (စ)အရ ““တပ်မတော်သည် နိုင်ငံတော်ဖွဲ့ စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ကာကွယ်စောင့် ရှောက် ရန် အဓိကတာဝန်ရှိသည်””ဟူသော အဓိက ပိုင်ရှင်ကဲ့သို့ ဆိုထားသည်ကြောင့် ၂၀၀၈ ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ ပြင် ဆင်ရန်တပ်မတော်တာဝန်ရှိသူများ လက်ခံခြင်းမရှိပါက ပုဒ်မ ၄၃၆(က) (ခ) တွင် မည်သို့ပင်ဆိုစေ ပြင်ဆင်ရန် ရနိုင်မည် မဟုတ်။
လေးစားတန်ဖိုးမြတ်နိုးသင့်
၂၀၀၈ခုနှစ်၊ မေလ ၁၀ရက်နှင့် ၁၄ရက်တို့တွင် မြန်မာပြည်တစ်ဝန်းလုံးရှိ ဆန္ဒမဲပေးပိုင်ခွင့်ရှိသူ (၂၇၂၈၈၈၂၇)ဦး အနက်ဆန္ဒမဲပေးသူဦးရေ (၂၆၇၇၆၆၇၅)ဦး (၉၈ ဒသမ၁၂)ရာခိုင်နှုန်းက ဆန္ဒမဲပေးခဲ့ကြပြီး ထောက်ခံဆန္ဒမဲ ပေးသူ ၂၄၇၆၄၁၂၄ဦး (၉၂ဒသမ၄၈)ရာခိုင်နှုန်းအရ ဖွဲ့စည်းပုံအ ခြေခံဥပဒေကို (၂၉၊၅၊၂၀၀၈)ရက်နေ့တွင် အတည်ပြု ထားသော ပြည်သူ့ဥပဒေသည် ယခုအချိန်တွင် ပြင်ဆင်နိုင်ရန် နည်းအမျိုးမျိုးစီစဉ် သုံးသပ်နေကြပါ သော်လည်း အဓိက တာဝန်ထားရှိကြသော တပ်မတော်က လက်ခံနိုင်ခွင့်မရှိ လျှင် ပြည်သူ့ဥပဒေ သို့ မဟုတ် ပြည်ထောင်စုနို င်ငံရေးစနစ် ဥပဒေ ဖြစ်လာမည်မဟုတ်။ စစ်ဥပဒေသာတည် ရှိနေဦးမည်။ ဤသဘောတရားကို တိုင်း ကျိုးပြည် ဝန်များထမ်းဆောင်နေကြသော လွှတ်တော်အမတ်မင်းများသည် မည်ကဲ့သို့ ထိတွေ့ ဆက်ဆံ အား ထုတ်ကြရမည်ကို ပြည်သူတို့၏ ဆန္ဒကိုလေးစား တန်ဖိုးထားသင့် သည်။ ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်အစစ် အမှန်ဖြင့် ပြင်ဆင်သော ဥပဒေတစ်ရပ် ဖြစ်ပေါ်လာစေရေး အတွက် ပြည်သူ့ကောင်းကျိုးတို့ကို လိုလား နှစ်သက် ကြသော ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်အမတ်မင်းများ အခြေခံ ဥပဒေပုဒ်မ(၈)ကို လေးစားတန်ဖိုးမြတ်နိုး သင့်ကြ သည်။
ရွေးချယ်အသုံးချမှုပြုထား
လွတ်လပ်သော ဥပဒေတစ်ရပ် (ဥပဒေတစ်ခု) တည်ထွန်းနိုင်ရန်အတွက် နိုင်ငံရေးပါတီများကိုင် စွဲထား သောအာဏာများဖြင့် ဥပဒေပြုခွင့်ကိစ္စရပ်များကို ဝင်ရောက် မခြယ်လှယ်သင့်။ ပြည်သူ့ အကျိုးစီးပွားကို ဦးတည်၍ ဆောင်ရွက်သင့်၏။ သြဇာအရှိန်အဝါ၊ အရေးအရာရပိုင်ခွင့်တို့ဖြင့် ပြည်သူ များမျှော်လင့်သော ဥပဒေများ ပြင်ဆင်နိုင် မည်မဟုတ်။ ပြည်ထောင်စုအရေးဟု ဆိုပေငြားလည်း တစ်ဦးတစ်ယောက် စိုးမိုး နိုင်ရန်ပြည်သူ့ဆန္ဒဖြင့် ရေးဆွဲတည်ဆောက်မည့် ဥပဒေဖြစ်ပေါ်နိုင်မည်မဟုတ်။ အုပ်စိုးလိုသူ တစ်ဦး တစ်ယောက်၏ ဆန္ဒဖြင့်လည်း တိုင်းပြည်ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ကိုရေးဆွဲ၊ပြင်ဆင်နိုင်မည်မဟုတ်။ ပြည်သူ့ ရပိုင်ခွင့်သို့မဟုတ် ပြည်သူတို့၏အခွင့်အရေး ဖြစ်သော ဥပဒေတစ်ခုတွင် ဒီမိုကရေစီအစိုး ရများရှိနေလျှင်လည်း လွယ်လင့်တကူ ပြင်ဆင်ရေးဆွဲနိုင်ကြမည် မဟုတ်။ ထို့ အတူ အာဏာရှင်များ၏ ရေးဆွဲထားသော ဥပဒေသည် ထင်တိုင်း ရေးဆွဲထားသည်ေ ကြာင့် ပြင်ဆင် ရန်(ရေးဆွဲရန်)ခက်ခဲမည် မမဖြစ်၏။ ၂၀၀၈ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေကို လေ့လာကြည့်ပါက မည်မျှပြု ပြင်ရန် ခက်ခဲနေသည်ဆိုသည်မှာ ထင်ရှား စွာမြင်နိုင်ပါသည်။ အခြေခံ ဥပဒေများရေး ဆွဲ(ရေးသွင်း)ထားမှုအားလုံးလိုလိုပင် ဆန့်ကျင်ဥပဒေစကားရပ်များ ရွေးချယ်အသုံး ချမှုပြုထား ကြသည်ကို တွေ့မြင်နိုင်သည်။
ရန်သူအတွက်ဥပဒေ
ပြည်သူ့ကိုယ်စားပြုသော ဥပဒေမှန် လျှင် –
၁။ ရှေ့သို့မျှော်မှန်းကြည့်နိုင်ရမည်။ ပွင့်လင်းရမည်။ ရှင်းလင်းရမည်။
၂။ အနှိုင်းယှဉ်ခံနိုင်ရမည်။ တည်ငြိမ် ရမည်။
၃။ တည်ငြိမ်သောဥပဒေမှ စီးဆင်းမှု ဖြစ်ရမည်။
၄။ တရားစီရင်ရေးလွတ်လပ်မှုကို အာမခံပေးနိုင်ရမည်။
၅။ တရားစီရင်ရေးမူများကို ထိန်းနိုင် ရမည်။
၆။ တရားဥပဒေအခွင့်အာဏာများ ကို ထိန်းသိမ်းပေးရမည်။
၇။ ဥပဒေကြောင်းမှ သွေဖည်ခြင်းကို ထိန်းကျောင်းနိုင်ရမည်ဟု ဆိုထားသည်။ ပြည်သူ့ဥပဒေ ဟု ပေါ်ထွက်လာသော-
(က) ၁၉၄၇ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ်ပုံ အခြေခံဥပဒေ၊
(ခ) ၁၉၇၄ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေ၊
(ဂ) ၂၀၀၈ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံ ဥပဒေဟူသော မြန်မာပြည်အုပ်ချုပ်မှုအခြေ ခံဥပဒေတို့တွင်
(၁) မြန်မာပြည်နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အခွင့် အရေး၊ လွတ်လပ်မှုများနှင့်အစိုးရ တစ်ရပ်ကို အာမခံမပေးနိုင်ခြင်း၊
(၂) လူဦးရေအားလုံး၏ပြည်သူ့ အခွင့်အရေးတို့ကို ကိုင်စွဲထားရန်အခွင့်အလမ်း မပြည့်ဝခြင်းနှင့်၊
(၃) အစိုးရနှင့် ပြည်သူတာဝန်ခံမှုနှင့် တာဝန်ယူမှုဆိုင်ရာ ထိန်းချုပ်မှုမရှိနိုင်ခြင်း တို့ကြောင့် အဟောသိကံ ဖြစ် ရသော ဥပဒေများဖြစ်သည်။
““ငါနှင့် ငါ့မိသားစုများအတွက် လိုချင်မှု ဟူသမျှ အကုန်ရစေ။ ငါ့ရန်သူအတွက် ကိုတော့ဖြင့် ဥပဒေအတိုင်းပေး ရမည်”” ဟူသောစကား မကြားရပါလို၏ ပြည်သူတို့ရဲ့။
Photo by Wesley Tingey on Unsplash
